*Ο Λαρισαίος διδάκτωρ Συστηματικής Θεολογίας Χρήστος Γκουνέλας μιλά στην «ΕτΔ» με αφορμή την κυκλοφορία του νέου του βιβλίου «Τεχνητή Νοημοσύνη, αιωνιότητα και αθανασία»
«...Η μακραίωνη ανθρώπινη ιστορία απέδειξε πως ο άνθρωπος εκτός από τη δημιουργία -και υπαρξιακών πλέον- κινδύνων διαθέτει και απίστευτες δυνάμεις αυτοσυντήρησης και προσαρμογής. Σε κάθε περίπτωση, είναι ανάγκη, νομίζω, ο άνθρωπος να θυμάται πως είτε Θεό είτε άνθρωπο σε κάνει η αγάπη, όχι η ισχύς» τονίζει σήμερα στην «ΕτΔ» ο Λαρισαίος διδάκτωρ Συστηματικής Θεολογίας Χρήστος Γκουνέλας, με αφορμή την έκδοση του νέου του βιβλίου «Τεχνητή Νοημοσύνη, αιωνιότητα και αθανασία» (εκδόσεις «Γρηγόρη»). Ο συγγραφέας στη συνέντευξή του αναφέρεται για τη σχέση της Τεχνητής Νοημοσύνης με την επιθυμία του ανθρώπου για αιωνιότητα και αθανασία, τα βιοηθικά όρια που είναι απαραίτητο να θέσουν οι ανθρωπιστικές επιστήμες, αλλά και για το αν πιστεύει ότι κάποια στιγμή οι μηχανές θα εξεγερθούν κατά του ανθρώπου.
Συνέντευξη στον Θανάση Αραμπατζή
* Από πότε ο άνθρωπος θέλει να γίνει αθάνατος;
- Από τότε που συνειδητοποίησε πως είναι θνητός. Οι αρχέγονοι μύθοι των αρχαίων λαών περιγράφουν αυτήν τη γνωριμία του ανθρώπου με τον θάνατο. Μάλιστα, ιστορικά φαίνεται να συμπίπτει η βαθύτερη συνείδηση της θνητότητας εκ μέρους του ανθρώπου με τη μετάβασή του από την ιδιότητα του καρποσυλλέκτη σε αυτήν του καλλιεργητή της γης. Η γνώση των θεών μεταφέρεται στους ανθρώπους και αυτό είναι ύβρις, η οποία επιφέρει συνέπειες. Η ελευθερία είναι ταυτόχρονα όριο και έλλειψη ορίου. Τα όρια της ελευθερίας και της γνώσης υπάρχουν για να καταρρίπτονται, χωρίς, ωστόσο, να απαλείφονται εντελώς, αν και αυτό είναι αδύνατο.
Στα ομηρικά έπη, η αθανασία του ανθρώπου βρίσκεται στην παρούσα ζωή, στην υστεροφημία, αφού μετά θάνατον δεν υπάρχει άνθρωπος, παρά μόνο η σκιά του, χωρίς συνείδηση, ψυχή, νου ή πνεύμα. Στην κλασική εποχή επικρατεί η πλατωνική σκέψη, η οποία θεωρεί τον άνθρωπο εγκλωβισμένο στη γη και να απελευθερώνεται με τον θάνατο του σώματος (σήματος) και την αιώνια ύπαρξη της ψυχής με συνείδηση, νου και ηθική. Στον αντίποδα, ο Αριστοτέλης υποστήριζε πως όσο υπάρχει ο άνθρωπος, υπάρχει και η ψυχή. Η δε ανθρωπολογία της Παλαιάς Διαθήκης ορά τον άνθρωπο ολιστικά, βρισκόμενη πλησίον τόσο της ομηρικής όσο και της αριστοτελικής θεώρησης.
* Πώς μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να δώσει την αιωνιότητα στον άνθρωπο;
- Να σημειώσουμε πως ήδη από τον 18ο αιώνα υπήρξαν επιστήμονες, οι οποίοι προφήτευσαν και εργάστηκαν για την αθανασία του ανθρώπου ακόμη και για αναστάσεις ανθρώπων διά της δύναμης της επιστήμης, του ορθού λόγου και της τεχνολογίας. Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί σχετικά κινήματα τα οποία απεργάζονται διά της ψηφιακής γνώσης την αιωνιότητα του ανθρώπου. Πρόκειται για τον ψηφιακό υπερανθρωπισμό, τον τεχνικό, αλλά και τον κριτικό μετανθρωπισμό. Ο θάνατος, ο πόνος, η ασθένεια και τα γηρατειά για αυτά τα κινήματα αποτελούν τεχνικά προβλήματα και όπως λένε, είναι θέμα χρόνου η λύση τους και η εξέλιξη του ανθρώπου σε υπεράνθρωπο ή μηχανή και εν συνεχεία ο αποικισμός του διαστήματος. Τα κινήματα αυτά παρότι ομνύουν στον ορθό λόγο, ανάγουν την επιστήμη σε θρησκεία και ενώνουν τη φυσική με τη μεταφυσική.
ΒΙΟΗΘΙΚΗ
* Ποιος είναι ο ρόλος των ανθρωπιστικών επιστημών, της φιλοσοφίας και της θεολογίας απέναντι σε αυτήν την πρόκληση της τεχνικής υπέρβασης του θανάτου;
- Οι ανθρωπιστικές επιστήμες, συνολικά, είναι ανάγκη να θέσουν τα βιοηθικά όρια. Η ανθρωπότητα δεν είναι δυνατόν να γυρίσει πίσω στο παρελθόν. Αυτό, ωστόσο, δε σημαίνει ότι το μέλλον για τον άνθρωπο είναι ανάγκη να είναι η κατάργησή του. Διότι καταργώντας τεχνικά τον θάνατο, ουσιαστικά καταργείται και η ίδια η ζωή. Ή αλλιώς, αθανατίζοντας τη ζωή, αθανατίζεται ταυτόχρονα και ο θάνατος. Η ζωή είναι συνυφασμένη οντολογικά με τον θάνατο. Η τεχνική κατάργηση του θανάτου είναι, κατά τη γνώμη μου, μία ουτοπία, η οποία αποκαλύπτει, ωστόσο, την έπαρση του ανθρώπου. Η ίδια, μάλιστα, η ψηφιακή γνώση χρησιμοποιεί στα ψηφιακά της συστήματα το είναι (ένα) και το μηδέν. Η ύπαρξη και η ανυπαρξία είναι διαφορετικές, αλλά αδιαίρετες πραγματικότητες. Η μελέτη του θανάτου είναι ταυτόχρονα και μελέτη της ζωής, σύμφωνα με την αρχαία ελληνική φιλοσοφία. Και, αναφορικά με τη θεολογία, δε δύναται να υπάρξει ανάσταση χωρίς σταύρωση. Αλλά και ούτε σταύρωση χωρίς ανάσταση. Όλοι οι άνθρωποι και η κτίση μετέχουμε τόσο της ζωής όσο και του θανάτου, δεν τα κατέχουμε. Ο Θεός ως αγάπη είναι πάντα ελεύθερα θυσιαστικός και το ίδιο καλείται να γίνει και ο άνθρωπος. Ο θάνατος νικιέται με την ελεύθερη προσωπική αγαπητική θυσία. Χωρίς τον θάνατο πώς είναι δυνατόν να πονάς, να χαίρεσαι, να συμπονάς και να αγαπάς έως θανάτου; Αλλά και χωρίς τον θάνατο και τη φθορά πώς δύναται να υπάρξει πρόοδος; Θα λέγαμε πως η ιδέα και ο φόβος του θανάτου έλκει τον άνθρωπο προς τα κάτω, αλλά ταυτόχρονα τον ωθεί και προς τα πάνω. Στον άνθρωπο εναπόκειται το πώς θα κινηθεί. Προηγείται, μάλλον, η ελευθερία και έπεται η αθανασία και η αιωνιότητα. Η ελευθερία που σφυρηλατείται διαρκώς από την ανάγκη, το απρόσμενο και την απροσδιοριστία. Η αϋλότητα λ.χ. διά των ανθρώπινων ολογραμμάτων δημιουργεί τις προϋποθέσεις για ελευθερία του ανθρώπου από τον χώρο και τον χρόνο, αλλά δεν μπορεί να τον ελευθερώσει υπαρξιακά, όπως εσφαλμένα πίστευαν και οι θιασώτες της πλατωνικής φιλοσοφίας.
ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ
* Πιστεύετε πως θα έρθει η στιγμή κατά την οποία οι μηχανές θα εξεγερθούν κατά του ανθρώπου;
- Οι προκλήσεις είναι μεγάλες. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το μέλλον. Ήδη, ο Elon Musk και η εταιρεία του Neuralink, όπως ο ίδιος δήλωσε, εντείνουν τις προσπάθειές τους για τη μεταφόρτωση της ανθρώπινης συνείδησης σε μηχανές. Τότε πλέον θα μιλάμε ίσως και για την ικανότητα των μηχανών να αποφασίζουν, αλλά να έχουν και ήθος, δικαιώματα και υποχρεώσεις. Από την άλλη, υπάρχει και το θέμα της επιλεκτικής (ή μη) αναβάθμισης ανθρώπων διά της ένωσής τους με ψηφιακές εφαρμογές και συστήματα. Εδώ, θα σημειώσω πάλι, ότι χρειάζεται να τεθούν τα βιοηθικά και τεχνοηθικά όρια από τις κυβερνήσεις, τους οργανισμούς, τους φορείς και την ανθρωπότητα συνολικά. Καλούμαστε ουσιαστικά να κινηθούμε με ισορροπία μεταξύ των υπερανθρωπιστικών προταγμάτων από τη μία μεριά και της τεχνοφοβίας από την άλλη. Στη χρήση, δηλαδή, της τεχνολογίας για σκοπούς που μας κάνουν περισσότερο ανθρώπους και ανθρώπινους. Πάντως, η μακραίωνη ανθρώπινη ιστορία απέδειξε πως ο άνθρωπος εκτός από τη δημιουργία -και υπαρξιακών πλέον- κινδύνων διαθέτει και απίστευτες δυνάμεις αυτοσυντήρησης και προσαρμογής. Σε κάθε περίπτωση, είναι ανάγκη, νομίζω, ο άνθρωπος να θυμάται πως είτε Θεό είτε άνθρωπο σε κάνει η αγάπη, όχι η ισχύς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου