Ο Λάζαρος Παπαγιάννης
Γράφει η Δήμητρα Σαρακατσάνου,
Η διαμόρφωση
της κοινότητας της Κρανιάς, αποτελεί απόφαση ορισμένων ανθρώπων να ζήσουν από
κοινού σ’ ένα χώρο τον οποίο επέλεξαν να διαμορφώσουν δομώντας τον, βασιζόμενοι
κυρίως στη θεμελιώδη ανάγκη προστασίας τους από τους περιορισμούς που έθετε το
φυσικό περιβάλλον. Ο τρόπος με τον οποίο οργανώθηκε η κοινότητα είχε άμεση
σχέση με τις δυνατότητες που προσέφερε το φυσικό περιβάλλον, είχε όμως σχέση και
με την προοδευτικότητα αυτών των ανθρώπων. Οι Κρανιώτες δεν κάμφθηκαν από το
άγονο του τοπίου και από τους φυσικούς καταναγκασμούς, αντίθετα κατάφεραν να
ελέγξουν στο έπακρο τη φύση. Όλα αυτά διαμέσου της εργασίας, η οποία με τη
σειρά της «γέννησε» στο χώρο σχέσεις παραγωγικές και κατά συνέπεια κοινωνικές,
καθιστώντας τον οικισμό όχι απλώς ένα δομημένο χώρο που αποσκοπεί στην
προστασία του ανθρώπου από τη φύση, αλλά ένα σύνθετο οργανισμό που συναιρεί τις
οικονομικές, τις κοινωνικές, τις πολιτισμικές ακόμη και τις πολιτικές
λειτουργίες.
Όμως η
ανθρώπινη θέληση για πρόοδο δεν αρκούσε, η συνύπαρξη των Κρανιωτών με τη φύση
με το υπεράνθρωπο απαιτούσε τη συναίνεση και προστασία του «Θεϊκού». Το φυσικό
τοπίο που
περιβάλλει το χωριό έπρεπε να οριοθετηθεί και να καθαγιαστεί για να
«ημερεύσει». Έτσι, με τον καιρό δημιουργήθηκαν τα εξωκλήσια που σημαδεύουν τον
τόπο και τον ονοματίζουν με το όνομα του Αγίου. Ο Άγιος Ιωάννης στα βόρεια, η
Αγία Τριάδα στα νότια, ο Άγιος Παντελεήμονας στα δυτικά, ο Προφήτης Ηλίας στα
ανατολικά και ο Άγιος Αθανάσιος βορειοανατολικά δημιουργούν έναν κύκλο καθαγιασμένο,
ένα αθέατο «τείχος» που θωρακίζει την κοινότητα αποτρέποντας κάθε κακό
και μιαρό και συνδέεται άμεσα με τις γεωργοκτηνοτροφικές εργασίες του χωριού,
αλλά και με τις ηθικές αξίες που πρέπει να καθορίζουν την συνύπαρξη των
κατοίκων. 
Το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία ανάμεσα στις βελανιδιές
Τα ξωκλήσια
λοιπόν, σημαδεύουν τα όρια του οικισμού, ορίζουν με άλλα λόγια τις διαστάσεις
του μήκους και του πλάτους. Ο οικισμός όμως είναι τρισδιάστατος γιατί τα σπίτια
έχουν και ύψος, έτσι το όριο του ύψους του χωριού έρχεται να ορίσει ένα σημάδι
που ανήκει και αυτό στον τομέα του θείου και δεν είναι άλλο από την εκκλησία
του χωριού, ο Άγιος Δημήτριος και συγκεκριμένα ο σταυρός της εκκλησίας ή, η κορυφή
του καμπαναριού. Τα «τείχη» όμως δεν είναι αιώνια και ακλόνητα, γι’ αυτό οι
κάτοικοι της Κρανιάς φροντίζουν κάθε χρόνο μέσω μιας τελετουργικής πομπής (Σίχνα),
να ανανεώνουν την θεϊκή εύνοια και να συντηρούν την ισχύ τους, περιφέροντας τις
καθαγιασμένες εικόνες της εκκλησίας του χωριού, από το ένα ξωκλήσι στο άλλο,
διαγράφοντας την κυκλική πορεία των αθέατων «τειχών».
Νιώθοντας πλέον
ασφαλείς εντός των «τειχών», οι Κρανιώτες αναπτύχθηκαν διαμορφώνοντας μία δική
τους ιδιαίτερη ταυτότητα την οποία κάθε χρόνο στις 20 Ιουλίου στο ξωκλήσι του
Προφήτη Ηλία καλούνται να ξαναθυμηθούν και να ανανεώσουν. Οι Κρανιώτες ξεκινούν
από κάθε μέρος της Ελλάδας και του εξωτερικού, για ν’ ανταμώσουν στην αγκαλιά
της ιδιαίτερης πατρίδας τους, αγκαλιά που τους προσφέρει μια ανεξήγητη
ασφάλεια. Βρίσκονται με φίλους, με συγγενείς, με συμμαθητές, νιώθοντας έστω και
για λίγο, την ανεμελιά της παιδικής τους ηλικίας. Νιώθουν ότι μπορούν να
εκφραστούν ελεύθερα μ’ έναν τρόπο αγνό και ανεπιτήδευτο, αναδεικνύοντας τα
κοινά χαρακτηριστικά τους, όπως η προοδευτικότητα και η αναζήτηση νέων
δυνατοτήτων, που διαμορφώθηκαν σε βάθος χρόνου. Χαρακτηριστικά που εντοπίζονται
σε κάθε Κρανιώτη όπου και αν δραστηριοποιείται, εντός ή εκτός των «τειχών», και σχετίζονται άμεσα με
τις δυσκολίες που καλείται κάθε φορά να υπερβεί.
Δήμητρα Σαρακατσάνου
Πολιτισμολόγος
(Με την ευγενική
συνδρομή του πεθερού μου Λάζαρου Παπαγιάννη)
*Ευχαριστούμε θερμά τη Δήμητρα Σαρακατσάνου, σύζυγο του Βασίλη Λ. Παπαγιάννη, για την αποστολή του εμπεριστατωμένου άρθρου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου