Το Πολιτιστικό Τριήμερο του Συλλόγου Κρανιωτών Λάρισας (Φωτορεπορτάζ)

Κείμενο - Φωτογραφίες: Γιώργος Ι.Μπαλής

Την Κυριακή 14 Δεκεμβρίου 2014, πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία στην αίθουσα του συλλόγου Κρανιωτών Λάρισας και Περιχώρων "Η Ξηροκρανιά", στην οδό  Καραθάνου 33, στη Λάρισα, η εκδήλωση παρουσίασης του Βιβλίου – Λευκώματος με θέμα την Ιερά Μονή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος «Παλαιοκαρυάς» Κρανέας, του Βασιλείου Ν. Τσολάκη, σε έκδοση του Συλλόγου Κρανιωτών Λάρισας.
Κατόπιν, ο Παύλος Λάλος (δημοσιογράφος, ιδρυτής και υπεύθυνος της επανέκδοσης του περιοδικού "Αντι.δωρο Περραιβίας"), μίλησε για την ταινία ντοκουμέντο, με θέμα την μάχη της Κρανιάς. Για το ίδιο θέμα, μίλησε και ο πρώην πρόεδρος του Συλλόγου Λάμπρος Γκονέλας. Ακολούθησε ολιγόλεπτη προβολή της ταινίας, ανάγνωση 2 ποιημάτων του λαϊκού στιχοπλόκου, Κωνσταντίνου Κατσαρού, από την Αγγελική Κοντοτάσιου, και έκλεισε με τραγούδια του χωριού μας από την μικτή χορωδία του συλλόγου.

Ταυτόχρονα με την εκδήλωση έληξε και η έκθεση ζωγραφικής, που συμμετείχαν με τα έργα τους οι εικαστικοί: Μπατσίλας Βασίλης, Προβίδας Λάμπρος, Φακής Νίκος και ο Χρήστος Ρέντας, γλύπτης και ζωγράφος, με έκθεση ανάγλυφων πινάκων. 

Την όλη εκδήλωση συντόνισε ο εκπαιδευτικός Θανάσης  Παπατζέλος. Για το πολιτιστικό τριήμερο, μίλησε ο Πρόεδρος του Συλλόγου Κρανιωτών Λάρισας και Περιχώρων "Η Ξηροκρανιά", Βασίλης Λ. Παπαγιάννης. Ενώ την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους, πολλοί συγχωριανοί και φίλοι του συλλόγου. Κατά την διάρκεια της παρουσίασης προσφέρθηκαν, παραδοσιακές πίτες, γλυκά και κρασί. Η βραδιά ολοκληρώθηκε  με μουσικό πρόγραμμα από το συγκρότημα «Χορικός Διθύραμβος». 

  Το βιβλίο του κ.Τσολάκη παρουσίασε ο Γιώργος Ι. Μπαλής. Μιλώντας κατά την διάρκεια της παρουσίασης για το μοναστήρι, τον φωτογράφο, και το βιβλίο, συνοπτικά είπε τα εξής:

«Kύριε πρόεδρε και μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου…Είναι τιμητικό για μένα, να παρουσιάσω το βιβλίο –λεύκωμα του Βασίλη Τσολάκη, συνταξιούχου αρχιτέκτονα - μηχανικού, με τίτλο:  Η ΜΟΝΗ ΠΑΛΑΙΟΚΑΡΥΑΣ (ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ) ΣΤΗΝ ΚΡΑΝΙΑ  ΕΛΑΣΣΟΝΑΣ  που εκδίδεται με την συνδρομή  του συλλόγου μας. Το μοναστήρι της Παλαιοκαρυάς είναι αφιερωμένο στην Μεταμόρφωση του Σωτήρος, ανήκει στην Κρανιά,  βρίσκεται Νότια αυτής, και απέχει περίπου 10 χιλιόμετρα από το χωριό…Το Μοναστήρι πήρε το όνομά του από τον οικισμό Καρυά, όνομα που το συναντάμε με τον Τύπο «Καρίτσα» σε χρυσόβουλο του Ανδρόνικου του Γ΄ το 1336 (Πρακτικό Μανούση). Η Καρυά βρισκόταν Βόρεια - Ανατολικά του μοναστηριού,  λίγα χιλιόμετρα μακριά, στη θέση ρέμα της Καρυάς, κάτω από τον Παλιαλιά. Ο οικισμός διαλύθηκε περί το 1700, η θέση τότε ονομάστηκε  Παλαιοκαρυά, και οι κάτοικοι, μετακινήθηκαν μαζί με άλλους κατοίκους των όμορων οικισμών, (των Πηγαδίων, της Μύρνας, της Παναγιάς), στην σημερινή Κρανιά. Έτσι το μοναστήρι  ονομάστηκε   «Μονή της Παλαιοκαρυάς».

   Ο μεγάλος λαογράφος Δημήτρης Λουκόπουλος το 1936 στο «Ημερολόγιο της Μεγάλης Ελλάδος»,  δημοσίευσε τον κώδικα του μοναστηριού. Ο αείμνηστος Ελευθέριος Λάλος και ο Κώστας Σπανός έχουν προβεί επίσης στην αναδημοσίευση ενθυμήσεων του εν λόγω κώδικα,  που περιείχε χειρόγραφες σημειώσεις, ενθυμήσεις της περιόδου, από το 1648 έως το 1897. Σύμφωνα με τις πληροφορίες αυτές, εξάγουμε το συμπέρασμα ότι το μοναστήρι ιδρύθηκε μεταξύ του 1601 και 1628. Ο Παύλος Λάλος το 1983 εντόπισε και αντέγραψε επιγραφή στο τέμπλο με ημερομηνία 1628, την οποία δημοσίευσε στο Θεσσαλικό ημερολόγιο. 

  Ο Βασίλης Τσολάκης, γεννήθηκε στον Τύρναβο …Είναι Διπλωματούχος Αρχιτέκτων - Μηχανικός …συνεχής είναι από το 1960, και η  ερασιτεχνική ενασχόλησή του, με την φωτογραφία...με ποικίλο φωτογραφικό και όχι μόνο έργο, που πιστεύω, ότι θα αφήσει εποχή, και ένα αποτύπωμα στην τέχνη και στον πολιτισμό. Τις φωτογραφικές του δημιουργίες τις μετατρέπει σε ταινίες – βίντεο, με επεξηγηματική αφήγηση, επενδυμένες με μουσική από το ελληνικό, αλλά και το ξένο ρεπερτόριο.

  Το  βιβλίο - λεύκωμα, περιέχει φωτογραφίες και κείμενα του Βασιλείου Ν. Τσολάκη, ενώ έχουν συμβάλλει εμπλουτίζοντάς το, με την ευγενική παραχώρηση,  παλαιότερων και νέων φωτογραφιών, του Μοναστηριού, οι: Παύλος Λάλος, Βάϊος Παπαγιάννης, Κώστας Σπανός και Γιώργος Ι. Μπαλής. 

  Το βιβλίο έχει 137 σελίδες, με φωτογραφίες και επεξηγηματικά κείμενα. Το εξώφυλλο κοσμείται από την  φωτογραφία της επιγραφής του τέμπλου της  Μονής, στο δε οπισθόφυλλο υπάρχει, φωτογραφία της αγιογραφίας του Διακονικού, με θέμα την τοιχογραφία της Πεντηκοστής…και κάτω αυτής, ενσωματωμένη σε τόξο, μία γεροντική μορφή, «ο Κόσμος». 

Η ποιότητα των φωτογραφιών,  εκπλήσσει ευχάριστα. Η απεικόνιση της  κάτοψης της μονής, βοηθά να κατανοήσουμε τον τύπο του κτίσματος, αλλά και να ακολουθήσουμε οπτικά, την φωτογραφική περιγραφή που ακολουθεί.     

   Με σειρά, περιγράφονται γλαφυρά και με απλά λόγια,  η Στοά, ο Νάρθηκας, ο κυρίως Ναός, (με την υπάρχουσα νέα αγιογράφηση), το Τέμπλο με την επιγραφή, και το Ιερό.   Μεγάλη βαρύτητα δίνεται στις τοιχογραφίες του Ιερού.Η αρχιτεκτονική περιγραφή του και η απόδοση με πεντακάθαρες φωτογραφίες των αγιογραφιών, συνεπαίρνει, τον αναγνώστη,  και μπορούμε να πούμε πως είναι «χάρμα οφθαλμών». Στην συνέχεια, μεταφερόμαστε φωτογραφικά στον επιβλητικό Πύργο, που ευτυχώς διατηρεί σχεδόν ακέραια, τα εξωτερικά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά,όπου και εδώ η περιγραφή σε συνδυασμό με τις εικόνες είναι πράγματι εντυπωσιακή.

 Κλείνοντας θέλω να ευχαριστήσω τον Βασίλη Τσολάκη …για την ευγενική παραχώρηση του έργου του, που σε συνεργασία με τον σύλλογο, έδωσαν στους Κρανιώτες και στους φίλους της Κρανιάς την δυνατότητα να γνωρίσουν αυτό το μνημείο, μέσα από τον φωτογραφικό φακό».

Το εξώφυλλο του βιβλίου

 Στην συνέχεια, πήρε τον λόγο ο κ.Βασίλης Τσολάκης λέγοντας τα εξής: «Ευχαριστώ πολύ το Σύλλογο Κρανιωτών Λάρισας και Περιχώρων «Η ΞΗΡΟΚΡΑΝΙΑ», για την τιμή που μου έκανε να μου δώσει την ευκαιρία να σας παρουσιάσω αυτό το βιβλίο-λεύκωμα και να μοιραστώ μαζί σας τη συγκίνηση, που για μένα ήταν μεγάλη, κατά την διάρκεια που προσπαθούσα να το φτιάξω.

Η κοινή μνήμη, που πάντα θα κουβαλάμε μέσα μας, είναι το μέρος, όπου γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε. Ο τόπος αυτός μας έχει εμποτίσει συλλογικά και αυτό, άλλωστε, σημαίνει πατρίδα.

Το χωριό σας, την Κρανιά Ελασσόνας, δυστυχώς,  δεν την έχω γνωρίσει ακόμα από κοντά. Η γνωριμία μου με μερικά από τα μέλη του συλλόγου σας, που σε μικρό σχετικά διάστημα εξελίχτηκε σε φιλία, μου έδωσε την δυνατότητα να θαυμάσω  αυτό το στοιχείο της κοινής μνήμης, που χαρακτηρίζει εμάς τους Έλληνες,  που μας συνδέει, και μας βοηθά σε πολλές κρίσιμες στιγμές της ζωής μας.

Με την βοήθεια επίσης και τη συμπαράσταση του Κώστα Σπανού, θέλησα να κάνω κάποια  διείσδυση σ’ αυτή τη συλλογική μνήμη και να νιώσω και εγώ, ότι είμαι, κατά κάποιον τρόπο, κάτοχος ενός τουλάχιστον τμήματός της.

Όταν επισκεφθήκαμε τη Μονή με την παρέα των φίλων που ανέφερα, ήμουν ήδη επηρεασμένος και φορτισμένος από τη δική τους συγκινησιακή φόρτιση, που ήταν εμφανής. 

Είμαι, όμως, Αρχιτέκτων - Μηχανικός και με αυτήν κυρίως την ιδιότητα ένιωθα  υποχρεωμένος να υπηρετήσω, ταυτόχρονα, πολλούς στόχους. Στην ουσία είχα πολλούς αφεντάδες : τον τεχνικό εαυτό μου, την προσωπική μου ευαισθησία, αλλά και την ανησυχία,  να μη θίξω, ούτε κατ’ ελάχιστο, την ευαισθησία που προκύπτει από την εντοπιότητα.

Αποτύπωσα φωτογραφικά όλο το συγκρότημα της Μονής και προβληματίστηκα αρκετά, με τον τρόπο που θα παρουσίαζα το θέμα, είτε ως ταινία, είτε, τώρα, σαν βιβλίο-λεύκωμα.

Επεσήμανα αρκετά πράγματα, σχετικά με τις επεμβάσεις που είχαν γίνει,  ασφαλώς, με καλές προθέσεις. Όμως, έβλεπα, ότι το αποτέλεσμα δεν δικαίωνε αυτές τις καλές προθέσεις.

Θέλοντας, όμως, να επικοινωνήσω άμεσα με τους ανθρώπους της περιοχής, που τους συνέδεαν τόσες μνήμες με το μνημείο αυτό, βρήκα τη λύση να χρησιμοποιήσω το χρόνο, ως συστατικό στοιχείο και κατά συνέπεια, την προσφυγή στη μνήμη.

Έτσι, με τη χρήση παλιών Φωτογραφιών του Βάϊου Παπαγιάννη  και του Παύλου Λάλου, που αντιπροσώπευαν το παρελθόν, προσπάθησα να κάνω μια αντιπαράθεση με το παρόν. Εγώ φωτογράφιζα με το μάτι του τεχνικού: δηλαδή τεχνικά έργα και ανθρώπινες παρεμβάσεις, αλλά και με βάση την ατομική μου μνήμη, καθώς και με αυτό που έβλεπα εκείνη τη στιγμή. Οι παλιές φωτογραφίες αντιπροσώπευαν τη συλλογική μνήμη, την οποία προσπάθησα να παρουσιάσω αντιστικτικά στο χρόνο, δηλαδή τότε και τώρα.

Με τον τρόπο αυτό, προσπάθησα, να πω αυτό που ήθελα, αλλά συγχρόνως να χαρίσω σε όλους τους Κρανιώτες και στους κατοίκους των γύρω οικισμών αλώβητο το μνημείο  που αγάπησαν και συνδέθηκαν συναισθηματικά μαζί του, όπως το έχουν τοποθετημένο στη μνήμη τους. 

Υποχρέωσή μου θεωρώ, να ευχαριστήσω και τους: Βάϊο  Παπαγιάννη, Παύλο Λάλο, και Γιώργο Μπαλή  για τις φωτογραφίες που μου παραχώρησαν για την ολοκλήρωση του Λευκώματος.

Θα ήθελα, επίσης, να αναφέρω, εκτός από τον Κώστα Σπανό  και τους άλλους φίλους μου, το Γιώργο Μπαλή, το Γιώργο Μπλάντα και τον Αλέξη Γαλανούλη,  που με συντρόφευαν στο ταξίδι αυτό, όπως και σε άλλα,  και να τους ευχαριστήσω από καρδιάς, που αγόγγυστα, μου συμπαραστέκονται πάντοτε και με συντροφεύουν στις φωτογραφικές και ιστορικές αναζητήσεις μου.Σας ευχαριστώ όλους σας». 

Ακολουθούν οι φωτογραφίες από την Εικαστική Έκθεση και την παρουσίαση του Βιβλίου - Λευκώματος για την Μονή της Παλαιοκαρυάς .
Την ταινία για την μάχη της Κρανιάς και το βιβλίο για το μοναστήρι μπορούν να προμηθευθούν οι φίλοι και οι συμπατριώτες μας ερχόμενοι σε επικοινωνία με τον πρόεδρο και τα μέλη του Συλλόγου Κρανιωτών και Περιχώρων Λάρισας "Η Ξηροκρανιά".