Μια κουβέντα με τον ιστορικό ερευνητή και εκδότη του Θεσσαλικού Ημερολογίου κ. Κώστα Σπανό, δεν έχει όρια. Ούτε χρονικά, ούτε γνώσης. Κουβαλάει στις πλάτες του μισό αιώνα έρευνας, και κάθε του κουβέντα είναι μια αποκάλυψη, είναι ένα ερέθισμα , για μια επιπλέον κουβέντα. Το γαϊτανάκι της συζήτησης δεν τελειώνει ποτέ…
Το 1980 ξεκινάει την έκδοση του Θεσσαλικού Ημερολογίου. Και το 2003 η Ακαδημία Αθηνών, το ανώτατο πνευματικό ίδρυμα της πολιτείας, του απονέμει την τιμή!
Κάθεται απέναντί μου με στόχο να μου εξιστορήσει την πορεία του. Μια πορεία τόσο συναρπαστική, όσο και η ιστορία αυτής της μικρής χώρας…
Συνέντευξη στον Λευτέρη Παπαστεργίου
Θεσσαλικό Ημερολόγιο. Έτος 39ο πλέον. Πως ξεκίνησαν όλα;
Ξεκίνησα την Άνοιξη του 1980, με αφορμή την έλλειψη ενός, καθαρά, ιστορικού περιοδικού, στο Θεσσαλικό χώρο. Εκείνη την εποχή υπήρχαν λογοτεχνικά περιοδικά που φιλοξενούσαν άρθρα ιστορικά, ωστόσο, υπήρχε η ανάγκη για ένα περιοδικό όπου θα δημοσίευε μόνο λαογραφικές και ιστορικές μελέτες.
Και ήρθε ο πρώτος τόμος…
Ναι! Με ενθουσιασμό αφού πλέον θα μπορούσαν να δημοσιευτούν και να διαβαστούν οι μελέτες που θα αναδείκνυαν την ιστορία της Θεσσαλίας. Ήρθε ο πρώτος τόμος γιατί μια ομάδα ανθρώπων στήριξε οικονομικά την έκδοση.
Πως ξεκινήσατε την μελέτη της Θεσσαλικής ιστορίας;
Ασχολούμαι από το 1965. Διορίστηκα, πρώτα, ως δάσκαλος στο Ασπρόχωμα, στην Ελασσόνα. Μετά βρέθηκα στα Άγραφα, όπου και κάθισα οχτώ ολόκληρα χρόνια. Αν, τότε, ο ταχυδρόμος δεν μου έφερνε βιβλία και περιοδικά, ο χρόνος δεν περνούσε.
Έγραφα λογοτεχνία και ποίηση. Δημοσιεύονταν μάλιστα στη Νέα Εστία. Ωστόσο, σκέφτηκα κάποια στιγμή, πως αν σταματούσα κάποια στιγμή να γράφω ποίηση, δεν θα ζημιωνόταν κανένας, ενώ η ενασχόληση με την Θεσσαλική ιστορία, θα έδινε την ευκαιρία σε πολλούς να την γνωρίσουν. ΜΕ απλά λόγια, η ενασχόλησή μου με την Θεσσαλική ιστορία, έχει μεγαλύτερη αξία από το να έγραφα ποίηση.
Πως ξεκινήσατε την έρευνα; Φαντάζομαι τότε δεν ήταν και το πιο εύκολο πράγμα;
Κατέβαινα πολλά καλοκαίρια στην Αθήνα, όπου περνούσα ώρες ατελείωτες στα αρχεία της Αθήνας. Έψαχνα τότε να βρω και να αναδείξω όλους τους Θεσσαλούς που συμμετείχαν στην επανάσταση του 1821. Μετά ήρθαν οι ανακοινώσεις σε ιστορικά συνέδρια…
Μιας και είναι επίκαιρο, με άλλο τρόπο, επιτρέψτε μου να σας ρωτήσω: γιατί θα πρέπει ο άνθρωπος να μαθαίνει ιστορία;
Αν δεν ξέρεις την ιστορία του τόπου σου, των προγόνων σου, του μέρους όπου γεννήθηκες, τότε έχεις ένα πολύ μεγάλο κενό. Είσαι μετέωρος. Ο καθένας οφείλει να ξέρει από πού κρατάει η σκούφια του. Ποιες οι ρίζες της οικογένειας του. Να ξέρει πως έζησαν οι πρόγονοί του, από πότε εμφανίζεται η ιδιαίτερη πατρίδα του. Ποια είναι η πόλη που ζούμε. Αν δεν ξέρεις την ιστορία του τόπου σου, είσαι σαν ένα δέντρο χωρίς ρίζες.
Άλλωστε, όλοι οι άνθρωποι έχουν την απορία από πού ήρθε ο παππούς του ή ο προπάππους του, στη Λάρισα, για παράδειγμα. Ποια είναι η αρχή της οικογένειας του. Οι άνθρωποι θέλουμε να γνωρίσουμε την καταγωγή μας.
Εύκολο ή δύσκολο να συμβεί, επιστημονικά, κάτι τέτοιο;
Η επαρχία στη χώρα μας έχει ένα μειονέκτημα. Λόγω των περιπετειών της πατρίδας μας, καταστράφηκαν πολλά αρχεία έρευνας. Ευτυχώς, από την άλλη, σώθηκαν πολλοί κώδικες σε μοναστήρια της επαρχίας, με καταχωρημένες πολλές πληροφορίες που αφορούν τους οικισμούς της Θεσσαλίας, τις Επισκοπές στις οποίες ανήκαν, τα ονόματα των Θεσσαλών από την απελευθέρωση και μετά, από το 1500 δηλαδή περίπου και μετά…
Έλαβα πολλά φωτοαντίγραφα τέτοιων κωδικών και έχω δημοσιεύσει πολλούς. Με βάση αυτούς τους κώδικες λοιπόν, μπορούμε να παρακολουθήσουμε την πορεία των Θεσσαλικών χωριών από το 1520 έως το 1881. Διαπιστώνουμε πως πάρα πολλοί οικισμοί στο πέρασμα του χρόνου, έχουν εγκαταλειφθεί, άλλοτε εξαιτίας των επιδημιών (πανούκλα), και άλλοτε από την βουλιμία του Αλή Πασά, ο οποίος εξόντωνε οικονομικά τον πληθυσμό, μέσω της αβάσταχτης φορολογίας ή των ληστειών.
Μετά από τόσο μεγάλη έρευνα, περίπου μισό αιώνα, ποιο ήταν αυτό το εύρημα, το οποίο ανακαλύψατε και σας εντυπωσίασε;
Σίγουρα ο μεγάλος αριθμός των Θεσσαλών αγωνιστών στην επανάσταση του 1821. Επίσης, η αποσαφήνιση της καταγωγής του Ιωσήφ των Ρωγών, ο οποίος δεν κατάγονταν τελικά από τα Αμπελάκια αλλά από την Τσαριτσάνη. Ή αυτό που προέκυψε από επιστολές του 18ου αιώνα, πως η μεγάλη διχόνοια της Συντροφίας των Αμπελακίων ήταν μια από τις βασικές αιτίες της χρεοκοπίας της.
Ποιος ο στόχος σας;
Θέλω να δημιουργήσω μια νέα γενιά που θα συνεχίσει την έρευνα και την προβολή της Θεσσαλικής ιστορίας. Υπάρχει μεγάλο ανέκδοτο αρχειακό υλικό, το οποίο πρέπει να μελετηθεί και να δημοσιευτεί, ώστε να γνωρίσουμε καλύτερα την ιστορία του τόπου μας.
Σήμερα, φαντάζομαι, είναι και πιο εύκολη η έρευνα…
Ασυγκρίτως. Τώρα με τη βοήθεια του διαδικτύου έχεις πρόσβαση σε απίστευτα μεγάλο όγκο αρχειακού υλικού.
Πόσοι είναι αυτοί τη στιγμή οι συνδρομητές του Θεσσαλικού Ημερολογίου; Βοήθεια από την πολιτεία;
Αυτή τη στιγμή έχουμε 400 συνδρομητές. Μοναδική μας έγνοια είναι να βγαίνουν τα έξοδα του τυπογραφείου, γιατί το κόστος της έκδοσης είναι υψηλό. Δεν έχω ζητήσει ποτέ την βοήθεια της πολιτείας.
Θα μπορούσε όμως η Περιφέρεια Θεσσαλίας, για παράδειγμα, να δώσει ένα ποσό, ώστε να ενισχυθούν οι βιβλιοθήκες των Λυκείων της Θεσσαλίας.
Ναι, θα μπορούσε. Δεν έχω ζητήσει όμως ποτέ τη βοήθεια τους.
Ποια η συμβουλή που θα δίνατε σε έναν νέο;
Να μάθει την ιστορία της οικογενείας του, του χωριού του ή της πόλης του.
Και μια πιο προσωπική συμβουλή που θα του δίνατε για τη ζωή του;
Να μην αναβάλει ποτέ για αύριο, αυτά που θα μπορούσε να κάνει σήμερα…
Σας ευχαριστώ πολύ!
Εγώ σας ευχαριστώ.
Πηγή: onlarissa.gr
Αποστολή ενημέρωσης: Γιώργος Ι. Μπαλής
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου