Το έθιμο του Αϊ Γιάννη του Κλήδονα στην Κρανιά Ελασσόνας - Λαογραφία, ποίηση, μουσική

 

Κρανέα Ελασσόνας 1935 (φωτογραφία)

Αύριο 24 Ιουνίου η Εκκλησία τιμά το Γενέσιον του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου και ανέκαθεν στο χωριό μας, την Κρανιά, αλλά και σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, τηρείται το έθιμο του Κλήδονα.

Στη συνέχεια παραθέτουμε το σχετικό λήμμα από το βιβλίο του αείμνηστου Κρανιώτη δασκάλου Ελευθερίου Λάλου, όπου ο συγγραφέας με γλαφυρό τρόπο εξιστορεί για το πώς ακριβώς τηρούνταν το έθιμο του Κλήδονα στο χωριό μας.

Παραθέτουμε, επίσης, τους στίχους των τραγουδιών που τραγουδούσαν οι προγονοί μας Κρανιώτες, αλλά και που τραγουδιούνται ακόμα και σήμερα στην Κρανιά κατά την εορτή του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου.

Θα κλείσουμε αυτό το συνοπτικό αφιέρωμα στο έθιμο του Κλήδονα με το τραγούδι του Θανάση Παπακωνσταντίνου "Κάτω απ' το μαξιλάρι", το οποίο εμπνεύσθηκε ο Θανάσης από αυτό το έθιμο του Κλήδονα στο χωριό του πατέρα του, την Κρανιά, και στο όμορο χωριό, από όπου κατάγεται η μητέρα του τραγουδοποιού, το Λουτρό. 

Χρήστος Γκουνέλας

Το ξωκλήσι του Αϊ Γιάννη στην Κρανιά, όπως είναι σήμερα

"Κάτω απ' το μαξιλάρι"

Θανάσης Παπακωνσταντίνου

Στίχοι και Μουσική: Θανάσης Παπακωνσταντίνου

Κάτω απ' το μαξιλάρι

είναι ένα βαθύ πηγάδι

που μέσα κατοικούν

οι ψυχές που σ' αγαπούν.

Παλεύουν κάθε βράδυ

με τα κιούγκια στο σκοτάδι

να φτάσουν στα ψηλά

πλάι στο μαχαραγιά.

Να σου μιλάν στον ύπνο,

να σε μπάζουνε σε κήπο

μ' Αϊ-Γιάννη και λωτούς

με χειμωνανθούς.

Κι όταν σ' αναταράσσει

για τα σκάρτα που 'χεις πράξει

κύμα φαρμακερό,

να σου δίνουν φυλαχτό.

Χαϊμαλί από μετάξι,

που 'χουν μέσα του φυλάξει

άχυρο απ' τη γη

που 'χει μείνει απάτητη.

Έρχονται και σε μένα

πρόσωπα λησμονημένα,

άδεια και χλωμά

από πριν κι από μετά.

Μου κρατάν το χέρι

στο ταξίδι, στο καρτέρι

στον ύπνο τον βαθύ.

Είναι λίγοι, είναι πολλοί.

Μέσα στο πηγάδι

κάτω απ' το μαξιλάρι

ρίχνονται οι ψυχές

Ήλιε μου τώρα βγές!

Πηγές:   1.Ελευθερίου Λάλου, Η Κρανιά Ελασσόνας, Ιστορία-Λαογραφία Τόμος Β'

             2.Θανάσης Παπακωνσταντίνου, Στίχοι - Μουσική

           3. Σύγχρονη Φωτογραφία του Αϊ Γιάννη: Βάιος Παπαγιάννης

Δείτε ένα σχετικό Βίντεο από την παραμονή της γιορτής και το έθιμο του Κλήδονα στο χωριό μας στις 23 Ιουνίου του 2000 πατώντας ΕΔΩ. Το βίντεο ελήφθη από τον συμπατριώτη μας Θανάση Πουρνάρα (Γκαραγκούνη), ο οποίος βρίσκεται για πολλά χρόνια στην Αμερική με την οικογένειά του. Φρόντισε μάλιστα το σχετικό βίντεο να το έχει κάθε γυναίκα που συμμετείχε στην εκδήλωση και ένα αντίγραφο αυτού καθώς επίσης και φωτογραφίες τα δώρισε στον ΜΕΣΚΕ. Όπως μας ενημέρωσε ο κύριος Θανάσης, δημιούργησε περίπου 15 βίντεο με έθιμα του χωριού μας και εκδηλώσεις και τα οποία κατά τη γνώμη μας είναι ανάγκη να χρησιμοποιηθούν δεόντως από τον ΜΕΣΚΕ για την ανάδειξη του τοπικού μας πολιτισμού. Τέλος, ο κύριος Θανάσης σε επικοινωνία που είχε με το Ιστολόγιο "Κρανέα Ελασσόνας" στέλνει τους θερμούς χαιρετισμούς, "τα δέοντα", στους απανταχού Κρανιώτες.

Το απόσπασμα από το βίντεο μας απέστειλε ο Νίκος Γκουντούρας.