Ο "Αρσαλιός" και η Αγία Τριάδα στην Κρανιά Ελασσόνας

 

Το ξωκλήσι της Αγίας Τριάδας στην Κρανιά Ελασσόνας 

Η γιορτή της Πεντηκοστής είναι η τελευταία πασχαλινή γιορτή, λέγεται δε τοπικά και "Αρσαλιός". Το γεγονός όμως ότι υπάρχει και τοποθεσία "Αρσαλιός" με ευρύτατη θέα, απέναντι από τα "Μαρμαρούλια" στη Χράπα, φανερώνει πόσο παλιές είναι οι ρίζες των γηγενών κατοίκων του χωριού. Στην τοποθεσία αυτή σύμφωνα με τον μακαρίτη δάσκαλο Ελευθέριο Λάλο, βρίσκονται υπολείμματα παλαιών τάφων και τοιχοποιίας. 

Την ημέρα αυτή της Πεντηκοστής πιστεύεται ότι οι ψυχές των κεκοιμημένων ξαναγυρίζουν στον Άδη έπειτα από 50 ημέρες παραμονής στον Παράδεισο, για να περάσουν άλλη μια δεκάμηνη, περίπου, περίοδο, καθεμιά στον τόπο όπου είχε ταχθεί. Το περιγράφει, μάλιστα, όμορφα, ποιητικά ο Νικόλαος - Γαβριήλ Πεντζίκης: "Γονατίζοντας πάνω στα φύλλα της καρυδιάς την Πεντηκοστή, είναι δυνατόν λοιπόν να ισχυριστούμε, ότι επιτελούμε έναν γάμο παράξενο, με τις ψυχές των προσφιλών, που ξημερώνοντας το Σάββατο του Pουσαλιού, ξανακλείνονται στον κάτω κόσμο, μετά που επί τόσες ημέρες η χαρά της Aναστάσεως του Xριστού, τις αφήκε ελεύθερες να ’ρθουν κοντά μας".

Παλιότερα, γυναίκες και κορίτσια, χόρευαν το απόγευμα για τελευταία φορά τα πασχαλινά τραγούδια, ξεπροβοδώντας έτσι το Πάσχα.

Η γιορτή της Αγίας Τριάδας στην Κρανιά καθιερώθηκε να γιορτάζεται την επόμενη ημέρα από αυτήν του Αγίου Πνεύματος, την Τρίτη δηλαδή!

Αυτός ο εορτασμός, βέβαια, αποτελεί ίσως και πανελλαδική πρωτοτυπία!

Από το βράδυ της Δευτέρας του Αγίου Πνεύματος στο ξωκλήσι της Αγίας Τριάδας (φωτογραφία) ψάλλεται ο εσπερινός και την επομένη, την Τρίτη δηλαδή, τελείται η θεία Λειτουργία, όπου μετά την απόλυση στήνεται το καθιερωμένο "σύνορο" με 3-4 τραγούδια από γυναίκες και κορίτσια.

Ας δούμε τι αναφέρει ο αείμνηστος δάσκαλος Ελευθέριος Λάλος στο βιβλίο του σχετικά με τον πρωτότυπο εορτασμό της Αγίας Τριάδας στην Κρανιά: "Προσπάθησα κάποτε να πείσω τους παπάδες, να γίνεται εκεί η Λειτουργία της Δευτέρας του Αγίου Πνεύματος, διότι στο εορτολόγιο δεν υπάρχει ειδική γιορτή της Αγίας Τριάδας, ούτε σχετική ακολουθία. Στάθηκε όμως αδύνατο, διότι επικρατεί ακόμη η δοξασία, πως αν εργαστούν εκείνη τη μέρα σε αγροτικές δουλειές, πέφτει χαλάζι που χαλάει τα γεννήματα"[1].

Μια φορά παλιότερα εορτάστηκε κανονικά η Εορτή, ενώ την ίδια στιγμή χάλασε ο καιρός και έπεσε δυνατό χαλάζι. Οι κάτοικοι αυτό το θεώρησαν θεϊκό σημάδι και από τότε εόρταζαν και πάλι την Τρίτη, ως Εορτή της Αγίας Τριάδας!

Εικάζουμε πως λόγω της Τρίτης ημέρας, η οποία παραπέμπει στον αριθμό τρία της Τριάδας, θα έκανε τους προγόνους μας να γιορτάζουν την Τρίτη την Αγία Τριάδα.

Πάντως, τα νεότερα χρόνια τελείται κανονικά στην Κρανιά ο πανηγυρικός εσπερινός της Αγίας Τριάδας (την ημέρα της Πεντηκοστής) και την επομένη τελείται η θεία Λειτουργία. Φαίνεται, τελικά, πως η τοπική εκκλησία, κλήρος και λαός, αποφάσισε να τελείται, όπως, πράγματι, αρμόζει στην εκκλησιαστική τάξη, η εορτή της Αγίας Τριάδας, να εορτάζεται δηλαδή τη Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος.

Χρήστος Γκουνέλας

Θεολόγος

[1] Ελευθέριος Λάλος, Η Κρανιά Ελασσόνας, Ιστορία - Λαογραφία, τ.Β'

*Φωτογραφία: Βάιος Παπαγιάννης