Μνήμες από τον Δευκαλίωνα Κρανιάς (ΦΩΤΟ - ΒΙΝΤΕΟ)

   

Από τον Βαγγέλη Β. Πουρνάρα,

ΔΕΥΚΑΛΙΩΝΑΣ ΚΡΑΝΕΑΣ

Στενά συνδεδεμένος με τα υπέροχα νεανικά χρόνια ο «Δευκαλίωνας».

Χρόνια γεμάτα ενθουσιασμό, ορμή, ξεγνοιασιά και ποικίλα εκφραστικά συναισθήματα.

Ανεβαίνω στο ξύλινο σκαμνί της πεθυμιάς και ανοίγω διάπλατα το παραθύρι των αναμνήσεων:

«τη νιότη αγναντεύοντας

στο διάβα της ξεχνιέμαι,

νέος κι εγώ, απ΄ την κλωστή,

της θύμησης κρεμιέμαι!..»

Κυκλοφόρησε ο 86ος τόμος του Θεσσαλικού Ημερολογίου - Περιεχόμενα

 

Στον παρόντα τόμο συμμετέχει και ο συμπατριώτης μας Γιώργος Ι. Μπαλής με άρθρο του για τη δικαστική διαμάχη της Ιεράς Μονής Αγίου Δημητρίου Τσαριτσάνης με τον σπαχή της περιοχής. 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΟΥ 86ου ΤΟΜΟΥ του ΘΕΣΣΑΛΙΚΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ

STROOTMAN ROLF (μετ. Βασ. Αργυρούλης), Το θεσσαλικό ιππικό    του Μεγ. Αλεξάνδρου

ΠΑΠΠΑ ΔΗΜΗΤΡΑ, Η Μαραθέα της Καρδίτσας την περίοδο 1455/1455-1570

ΝΤΑΜΠΛΙΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ, η ανανέωση της εξουσίας της Κων/νούπολης στη Θεσσαλία. Ο δεσπότης Ιωάννης Ορσίνης στη Δυτ. Θεσσαλία (1332-1335)

KAYAPINAR LEVENT – KAYAPINAR AYSE, Η Μακρινίτσα την περίοδο 1466-1546, σύμφωνα με απογραφικά κατάστιχα

ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ, Το Κακοπλεύρι της Καλαμπάκας σε 11 κατάστιχα της Επισκοπής των Σταγών του 18ου αιώνα

ΚΟΝΙΟΡΔΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ, Αναζητώντας τον τάφο του Δανιήλ Φιλιππίδη.   Μία άγνωστη ιστορία των αρχών του 20ού αι.

ΣΠΑΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ Κ., Το Σαραντάπορο της Ελασσόνας την περίοδο 1506-1570.

ΣΑΝΙΔΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ, Η ιστορία του θεσμού της προίκας στη Σκόπελο και  η «Φόνισσα» του Παπαδιαμάντη

ΣΠΑΝΟΣ ΚΩΣΤΑΣ, Το Πραιτώρι της Ελασσόνας την περίοδο 1506-1570    με βάση τα απογραφικά κατάστιχα ΤΤ 36 και ΚΚ 60

ΒΑΡΑΚΛΙΩΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΤΡΙΑΝΤ., Ο Πρωτεσίλαος και η Φυλάκη

ΚΑΟΥΝΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ – ΔΗΜΗΤΡΑ ΡΟΥΣΗ, Βιαιοπραγίες των Οθωμανών στο Πήλιο πριν από τις μάχες της Μακρινίτσας το 1878

ΠΟΥΛΙΑΝΙΤΗΣ ΚΩΣΤΑΣ, Θεσσαλοί υπερασπιστές της Κύπρου

ΡΑΠΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ, 4 επιστολές του Ελασσόνας Νεοφύτου για ανακαίνιση εκκλησιών της Γιαννωτάς, Τσαπουρνιάς, Δολίχης, Λουτρού το 1911

ΚΑΛΟΥΣΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Γ., Τρικαλινά Σύμμεικτα ΝΓ΄

ΓΚΑΝΑΤΣΙΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ, Το Δομένικο της Ελασσόνας. Οι μύλοι της Παναγίας Βριζόστι και το πέτρινο γεφύρι του Καλόγερου

ΝΤΑΛΛΑΣ ΝΙΚΟΣ, Η Μύρινα (Μύρους) της Καρδίτσας την περίοδο 1521-1570

ΑΓΓΕΛΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ Κ., Εννιά δημοτικά τραγούδια για τον Γεώργιο Καραϊσκάκη κι ένα χανιώτικο ριζίτικο για τη μάνα του

ΦΟΥΡΤΟΥΝΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ, Εφτά τρικεριώτικα έγγραφα από το αρχείο του Νικ. Καλαμαρά (1788-1881)

ΜΥΛΩΝΑΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ, Τρία περιστατικά καταδίωξης και σύλληψης ληστών  στην επαρχία της Καρδίτσας, από δημοσιεύματα του τοπικού Τύπου (1883)

ΠΡΑΠΑΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ , Η βυζαντινή Χάρμαινα βρισκόταν στην περιοχή του  Συκουρίου;

ΚΛΗΜΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΘ., Η ιστορία του Δημοτικού Σχολείου της Ρεντίνας Καρδίτσας

ΝΤΑΛΛΑ ΑΘΑΝΑΑΣΙΑ, Πληροφορίες για τους κατοίκους του Πλατυκάμπου από έγγραφα του συμβολαιογράφου Αναστ. Φίλιου 1881-1882

ΤΣΑΡΑΠΑΤΣΑΝΗΣ ΘΕΟΔ., Τοπωνύμια της Μεγάρχης των Τρικάλων

ΤΖΕΛΛΑ ΣΟΦΙΑ, Η πώληση του τσιφλικίου του Κουρτικίου το 1899

ΣΤΕΦΑΝΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Φ., Ο βάλτος του νομού της Καρδίτσας

ΓΑΖΕΤΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ, Επιδρομές των Γκέκηδων στο Λιβάδι της Ελασσόνας το 1877

ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ ΕΛΙΣΑΒΕΤ, Τα τοπωνύμια του Αγίου Βησσαρίωνος (Δουσίκου) των Τρικάλων

ΖΥΓΟΥΡΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ, Οι πολεοδομικές παρεμβάσεις του 1885 στα Τρίκαλα. Από την πόλη της οθωμανικής εποχής στη σύγχρονη πόλη

ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΔΗΜ., Έγγραφα των οικισμών του Δήμου Παραληθαίων στο αρχείο του συμβολαιογράφου των Τρικάλων Νικ. Αγιόψυχου (1881-1890). 4ο

DOBRYNINA E. N., Ελληνικά χειρόγραφα από τη Λάρισα στη συλλογή του Ρωσικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στην Κων/νούπολη (ΡΑΙΚ)

ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΟΣ ΝΙΚΟΣ, Βοηθήματα και ποινές στους δασκάλους της Ζαγοράς κατά τα έτη 1888-1911

ΜΠΑΛΝΤΟΥΝΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ, Νικόλαος Γ. Φιλάρετος. Μία αγωνιστiκή μορφή της Μαγνησίας

ΚΑΡΑΔΕΝΔΡΟΥ ΜΑΡΙΑ ΧΡ., Η απογραφή του Φαναρίου της Καρδίτσας (25.5.1847)

ΒΛΙΩΡΑΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ, Γιαννάκης Σταθάκη Καλαμπάκας: Νέα στοιχεία για έναν άγνωστο καλαμπακιώτη κοτζάμπαση. 1740 (Μοσχόπολη) – 1808/1809 (Ιωάννινα), 2ο

ΤΣΑΚΝΑΚΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Β., Ιστορικά στοιχεία για τη Δολίχη της Ελασσόνας το 1521

ΤΑΧΑΤΟΣ ΝΙΚΟΣ, Δύο επιστολές του Ελασσόνας Νεοφύτου και μία  του οικ. πατριάρχη Ιωακείμ για τις σχέσεις χριστιανών και μουσουλμάνων το 1911

ΜΠΑΛΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩ., Η δικαστική διαμάχη της Μονής του Αγ. Δημητρίου της Τσαριτσάνης με τον σπαχή της περιοχής. 7 έγγραφα της περιόδου  (1719-1876)

ΚΑΤΣΑΡΑΣ ΝΙΚΟΣ ΙΩ., Τα τοπωνύμια της Σκοπιάς Ελασσόνας

ΜΠΡΕΝΤΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΑΠ., Οι υποψήφιοι του νομού των Τρικάλων για τις δημοτικές εκλογές του 1883. Μέρος Β΄

ΜΕΛΑΧΡΟΙΝΑΚΗ ΖΑΦΕΙΡΩ (ΗΡΩ), Ο π. Κων. Καλλιανός (1950-2024), ο ιστορικός της Σκοπέλου. Συμβολή στην εργογραφία του

ΛΕΚΚΑ ΦΩΤΕΙΝΗ, Πέτρος Κομπορόζος (1958-2018). Αφιερωμένος στον τόπο και στην επιστήμη. Νεκρολογία.

ΚΑΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ, Μία αλωνιστική μηχανή από το παρελθόν

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ

Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET

Κ. Σπανός: Γεγονότα στη Μονή της Παλιοκαρυάς γύρω στο 1775

 

Του Κώστα Σπανού, εκδότη του «Θεσσαλικού Ημερολογίου»,

 Η Μονή της Μεταμόρφωση του Σωτήρος, γνωστή ως Μονή της Παλιοκαρυάς, μέχρι το 1882 ανήκε στην Επισκοπή των Σταγών (Καλαμπάκας), από το 1882 στη νεοϊδρυμάνη Μητρόπολη της Δισκάτης και μετά τη  κατάργησή της το 1896 στη Μητρόπολη της Ελασσόνας.

Στους φίλους της τοπικής ιστορίας είναι γνωστό ότι η βασική πηγή πληροφοριών για την Μονή της Παλιοκαρυάς είναι ο κώδικάς της. Ο λαογράφος Δημ. Λουκόπουλος επισκέφθηκε τη μονή το 1935 και αντέγραψε τις σημειώσεις-ενθυμήσεις τις οποίες είχαν γράψει οι μοναχοί, από το 1648 μέχρι το τέλος του 19ο αώνα. Τις ενθυμήσεις αυτέ, το 1936 τις δημοσίευσε στο Ημερολόγιο της Μεγάλης Ελλάδος, του Γεωργίου Δροσίνη, ως προερχόμενες από τον κώδικα ενός μοναστηριού του Ολύμπου, ενώ είναι των βορειοανατολικών Χασίων. Η δημοσιευση έγινε με φιλολογική αποκατάσταση, με αποτέλεσμα να μην έχουμε ένα πραγματικό δείγμα γραφής της περιοχής μας. Καθώς, μάλιστα, ο κώδικας αυτός έχει χαθεί (!), δεν είναι δυνατό να δούμε το πραγματικό κείμενό του, την πραγματική γραφή των κατά καιρούς μοναχών.

Τους τελευταίους μήνες, η Μητρόπολη της Ελασσόνας έχει προβεί σε έναν ολικό έλεγχο κι καθαρισμό των εντύπων τα οποία βρισκονται στη βιβλιοθήκη της Ολυμπιώτισσας. Τα βιβλία αυτά συγκέντρωσες από όλες τις μονές της επρχίας Ελασσόνας ο μητροπολίτης Καλλίνικος, με αποτέλεσμα να σωθούν από την καταστροφή και τη φθορά. Μεταξύ αυτών των βιβλίων συγκαταλέγονται και τα αρκετά βιβκία της Μονή Παλιοκαρυάς. Οι φροντίζοντες τα βιβλία εντόπισαν πολλές ενθυμήσεις στα βιβλία της Παλιοκαρυάς. Όταν ολοκληρωθεί η συντήρηση θα γνωρίζουμε αν οι ενθυμήσεις των βιβλίων είναι οι ενθυμήσεις του κώδικα.

Οι μοναχοί της Παλιοκαρυάς σημείωναν τα γεγονοτέ τα οποία σημειώνονταν στην περιοχή τους και ευρύτερα στον βόρειο θεσσαλικό χώρο. Ένα από αυτά τα γεγονότα, με άσχημα αποτελέσματα για την μονή, σημειώθηκε πριν από το έτος 1775.

Την περίοδο αυτή ηγούμενος της μονής ήταν ο ιερομόναχος Ιάκωβος, η διοίκηση του οποίου δεν ήταν χρηστή. Αποφάσισε, λοιπόν, να κτίσει έναν νερόμυλο στην περιοχή Καλύβι, στην ποταμιά δηλαδή της Δεσκάτης, στα σημερινά όρια του Λουτρού και της Δεσκάτης, στα Βασάδικα.

Για την ανέγερση του νερόμυλου ξοδεύτηκαν 660 γρόσια, ποσό σημαντικό για την εποχή εκείνη, αλλά ο μύλος δεν κατασκευάσθηκε. Τι έγιναν τα χρήματα αυτά; Ο θυμησογράφος δεν σημείωσε. Πιθανόν να ήταν αποτυχημένη η κατασκευή και χρειάσθηκε να επιδιορθωθεί, με αποτέλεσμα η μονή να επιβαρυνθεί με άλλα 300 γρόσια. Πάλι, όμως, δεν έγινε ο νερόμυλος όπως θα έπρεπε και γι’ αυτό ο θυμησογράφος σημείωσε «και εξόδευσαν δευτέρα φορά γρόσια 300 από το μοναστήρι και μύλος δεν εστεριώθη».

Έτσι, λοιπόν, η Μονή της Παλιοκαρυάς ξόδεψε 960 γρόσια χωρίς να έχει τον νερόμυλο. Λόγω αυτών των εξόδων, δεν έγινε δυνατή η συντήρηση των μοναστηριακών εργαστηρίων (μαντάνια, δριστέλες), με αποτέλεσμα να καταστραφούν. Για τα δικά τους αλέσματα, οι μοναχοί πήγαιναν στο Κεφαλόβρυσο, οπότε η ζημία τους ήταν διπλή: έχαναν τις εισπράξεις από τα αλέσματα των χωρικών και πλήρωναν για τα δικά τους.

Η απώλεια εσόδων και τα έξοδα στο Κεφαλόβρυσο είχαν ως αποτέλεσμα την αδυναμία της  μονής να πληρώσει τις ετήσιες εισφορές της (δοσίματα) στην οθωμανική διοίκηση των Τρικάλων, στην οποία υπαγόταν. Λόγω της κακοδιοίκησής του, οι μοναχοί με τους ιερομονάχους Ζαχαρία και Δαβίδ προσπάθησαν να «βγάλουν από το ηγουμενάτο» τον Ιάκωβο, αλλά δεν το κατόρθωσαν.

Η ηρεμία αποκαταστάθηκε στη μονή το 1775. Κάποια ημέρα αυτού του έτους, ο ηγούμενος Ιάκωβος αποφάσισε να μεταβεί στην Ελασσόνα. Στον δρόμο, όμως, τον περίμεναν οι ληστές, οι οποίοι τον σκότωσαν στην περιοχή Παλιούρι, άλλοτε μικρός οικισμός, στο 8 χιλιόμετρο της επαρχιακής οδού Ελασσόνας-Δεσκάτης.

Με κάποια δόση ικανοποίησης, ο θυμησογράφος κατέληξε στην ενθύμησή του, ως εξής: «Και έδωσε κακό θάνατο από κλέφτες. Και διά τούτο γράφομε, όποιος ηγούμενος δεν κυβερνάει καλά το μοναστήρι να μην πάθη τα όμοια και ο Θεός να συγχωρήση όλο το χριστιανικό γένος και ημάς τους αμαρτωλούς».

www.thessaliko.gr

Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET