Τεχνητή Νοημοσύνη, Αιωνιότητα και Αθανασία

Το βιβλίο "Τεχνητή Νοημοσύνη, Αιωνιότητα και Αθανασία" βρίσκεται μεταξύ των Best Sellers στα Public.

Από καρδιάς ευχαριστώ και από εδώ όλους όσοι με στήριξαν και με στηρίζουν και σε αυτή τη συγγραφική μου προσπάθεια. 

Χρήστος Γκουνέλας

«Ὁ ἐμός ἔρως ἐσταύρωται …»

 

Του Χρήστου Γκουνέλα, 

 

«Ὁ ἐμός ἔρως ἐσταύρωται …»

Πρόκειται για μία συγκλονιστική φράση την οποία υποστήριξε με παρρησία ο άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος όταν τον οδηγούσαν στο δικό του προσωπικό μαρτύριο. Ο Χριστός είναι ο έρωτας και ο ερωτευμένος (σύμφωνα και με τον ιερό Χρυσόστομο) για τον άνθρωπο. Αποκαλύπτεται έτσι «τὸ ἀπὸ αἰώνων ἀποκεκρυμμένον μυστήριον»: η ένωση του Θεού με τον άνθρωπο και την κτίση. Πριν ακόμη δημιουργηθεί η κτίση και ο άνθρωπος, ο Θεός επιθυμούσε την ελεύθερη ένωση με τα κτίσματά του, την ένωση του Όντος με το Μη ον, της ύπαρξης με την ανυπαρξία.

Με τη γέννηση του Χριστού και ακόμη περισσότερο με τη Σταύρωσή Του ο Υιός-Χριστός ενώνεται με το πλάσμα Του και ολόκληρη την κτίση ρεαλιστικά και σε όλες τις μη ούσες εκφάνσεις της. Ο Ερωτευμένος δεν αρκείται στη λήψη ολόκληρης της ανθρωπότητας, της ιστορίας, του πόνου, της ασθένειας και της φθοράς, αλλά δια του σταυρικού Του θανάτου φτάνει στα έγκατα του μηδενός, στην απειρία της ανυπαρξίας. Αυτή η άπειρη και πεπερασμένη ένωση του Θεού με τον άνθρωπο δεν επιβάλλεται από την πτώση των Προπατόρων, αφού κατά τον Ειρηναίο Λυώνος, ο άνθρωπος πλάστηκε «νήπιος» και είχε ανάγκη σωτηρίας και στον Παράδεισο. Και χωρίς την πτώση, η ένωση του Θεού με τον άνθρωπο και την κτίση θα γινόταν ένεκα της άμετρης αγάπης του Θεού. Έτσι, λοιπόν, ο Σταυρός του Χριστού δεν είναι ένα εξιλεωτικό μέσο, αλλά ταυτόχρονα ο σκοπός και το μέσο της ένωσης του Όντος με το Μη ον. Ο Χριστός πεθαίνει ολόκληρος και πραγματικά φτάνοντας έως το απόλυτο μηδέν για να το φωτίσει με την ολοκληρωτική Ανάστασή Του. Αγαπάει το τίποτα και το κάνει να είναι. Άλλωστε, δεν είναι καθόλου τυχαία η εικονογράφηση της Ανάστασής Του με την «εἰς Ἅδου κάθοδον». Με την Σταύρωση και Ανάστασή Του ενώνονται οι πάντες και τα πάντα «ο ουρανός, η γη και τα καταχθόνια». Τίποτα δεν μένει έξω από την Ανάσταση γιατί ο Θεός ενώθηκε σταυρικά και εκούσια με την ανυπαρξία και τη ζωοποίησε. Ον και Μη ον ανταλλάσσουν τρόπους ύπαρξης αγαπητικά και ελεύθερα. Ο Σταυρός και η Ανάσταση συνυπάρχουν όπως η χαρμολύπη της Μεγάλης Εβδομάδας και ειδικά της Μεγάλης Παρασκευής με την όντως ζωή να βρίσκεται στον τάφο. «Ἡ ζωὴ ἐν τάφῳ», τόσο παράδοξα και τόσο αληθινά συνάμα. 

Χρήστος Γκουνέλας: "Θεός, απών ή παρών στην Ιστορία;"

 

“Θεός, απών ή παρών στην Ιστορία; Οι «Δερμάτινοι Χιτώνες» από τον Νικόλαο Καβάσιλα και τον Παναγιώτη Νέλλα στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης. Οντολογία, Ανθρωπολογία, Κοσμολογία” είναι ο τίτλος του νέου βιβλίου του Χρήστου Γκουνέλα, το οποίο κυκλοφορείται από τις εκδόσεις “Γρηγόρη” σε όλα τα βιβλιοπωλεία. 

Οι βιβλικοί «Δερμάτινοι Χιτώνες» έχουν συμβολισθεί από Πατέρες της Εκκλησίας και νεότερους ερμηνευτές ως υλικότητα, παχυμμένη σωματότητα, αλογότητα, βιολογικότητα και νεκρότητα, αλλά και ως πολιτισμός, τέχνες, επιστήμη και πολιτική. Με αυτούς ενέδυσε ο Θεός τους πρωτοπλάστους αμέσως με την πτώση τους. 

Τόσο ο Νικόλαος Καβάσιλας όσο και ο Παναγιώτης Νέλλας, ο καθένας στην εποχή του, ερμήνευσε θεολογικά τη δίμορφη πραγματικότητα των Δερμάτινων Χιτώνων, δίνοντας τις ανάλογες οντολογικές, ανθρωπολογικές και κοσμολογικές προεκτάσεις. Στόχος τους ήταν ο διάλογος με τον καιρό τους τον οποίο κατόρθωσαν όχι μόνο μέσα από τα συγγράμματά τους αλλά και από την καθημερινή τους πράξη μέσα στον κόσμο. 

Σήμερα, στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης, υπάρχει η ανάγκη μιας νέας σύγχρονης ερμηνείας της Θεολογίας των Δερμάτινων Χιτώνων, μιας θεολογίας της Ιστορίας, όπως την αποπειρώμεθα εδώ, σε ανοιχτό διάλογο με τις σύγχρονες επίγειες πραγματικότητες και με οντολογικές, ανθρωπολογικές και κοσμολογικές προεκτάσεις. Τελικά, σε κάθε εποχή -και ακόμη περισσότερο τώρα- το ερώτημα για εμάς παραμένει καίριο: Πρόκειται για το αν ο Θεός είναι απών ή παρών μέσα στην Ιστορία και τον άνθρωπο, ρεαλιστικά και μυστηριακά. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).

"Ραδιοπαραμυθία" από το Ραδιόφωνο της Πειραϊκής Εκκλησίας (Βίντεο)

 

Πατήστε στο βίντεο για να ακούσετε την Εκπομπή

Ο Χρήστος Γκουνέλας προσκεκλημένος τηλεφωνικά στο Ραδιόφωνο της Πειραϊκής Εκκλησίας και στην εκπομπή "Ραδιοπαραμυθία" της Σοφίας Χατζή (16-12-2024). Η εκπομπή είναι αφιερωμένη στο νέο βιβλίο του Χρήστου Γκουνέλα το οποίο φέρει τον τίτλο: "Τεχνητή Νοημοσύνη, αιωνιότητα και αθανασία" και κυκλοφορείται από τις εκδόσεις "Γρηγόρη". Ο Χρήστος Γκουνέλας συζητά με τη Σοφία Χατζή για την αρχέγονη επιθυμία του ανθρώπου για αθανασία, για τη θνητότητα, τη σημασία της, αλλά και για τις ανατροπές που υπόσχεται η Τεχνητή Νοημοσύνη. Υπάρχει η δυνατότητα ανθρώπινης αθανασίας δια της τεχνολογίας; Ποιες είναι οι θέσεις της Εκκλησίας για την αθανασία και την αιωνιότητα; 

"Από τότε που συνειδητοποίησε τη θνητότητά του, ο άνθρωπος επιθυμεί να γίνει αθάνατος, να γίνει Θεός. Αυτό που δεν κατάφεραν οι θρησκείες και η φιλοσοφία μέσα στην ιστορία θέτουν ως στόχο οι θιασώτες του ψηφιακού υπερανθρωπισμού και του τεχνικού ή του κριτικού μετανθρωπισμού: την αθανασία και την αιωνιότητα. Ωστόσο, η ζωή είναι συνυφασμένη οντολογικά με τον θάνατο. Ύπαρξη και ανυπαρξία πορεύονται μαζί. Το ίδιο και στον Αίτιο αυτών. Καταργώντας τεχνικά τον θάνατο, καταργείται και η ίδια η ζωή. Και, εν τέλει, ποια η αξία της ζωής, αν δεν μπορεί ο άνθρωπος να τη θυσιάσει αγαπητικά και ελεύθερα και να μετέχει της θυσιαστικής αθανασίας και αιωνιότητας του Θεού και των άλλων ανθρώπων εντός του μη Όντος; Χωρίς τον θάνατο πώς είναι δυνατόν να πονάς, να χαίρεσαι, να συμπονάς και να αγαπάς έως θανάτου; Αλλά και χωρίς τον θάνατο και τη φθορά πώς δύναται να υπάρξει πρόοδος; Προηγείται, μάλλον, η ελευθερία και έπεται η αθανασία και η αιωνιότητα. Η ελευθερία που σφυρηλατείται διαρκώς από την ανάγκη, το απρόσμενο και την απροσδιοριστία". (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).

Άνθρωπο σε κάνει η αγάπη, όχι η ισχύς

 

*Ο Λαρισαίος διδάκτωρ Συστηματικής Θεολογίας Χρήστος Γκουνέλας μιλά στην «ΕτΔ» με αφορμή την κυκλοφορία του νέου του βιβλίου «Τεχνητή Νοημοσύνη, αιωνιότητα και αθανασία»

«...Η μακραίωνη ανθρώπινη ιστορία απέδειξε πως ο άνθρωπος εκτός από τη δημιουργία -και υπαρξιακών πλέον- κινδύνων διαθέτει και απίστευτες δυνάμεις αυτοσυντήρησης και προσαρμογής. Σε κάθε περίπτωση, είναι ανάγκη, νομίζω, ο άνθρωπος να θυμάται πως είτε Θεό είτε άνθρωπο σε κάνει η αγάπη, όχι η ισχύς» τονίζει σήμερα στην «ΕτΔ» ο Λαρισαίος διδάκτωρ Συστηματικής Θεολογίας Χρήστος Γκουνέλας, με αφορμή την έκδοση του νέου του βιβλίου «Τεχνητή Νοημοσύνη, αιωνιότητα και αθανασία» (εκδόσεις «Γρηγόρη»). Ο συγγραφέας στη συνέντευξή του αναφέρεται για τη σχέση της Τεχνητής Νοημοσύνης με την επιθυμία του ανθρώπου για αιωνιότητα και αθανασία, τα βιοηθικά όρια που είναι απαραίτητο να θέσουν οι ανθρωπιστικές επιστήμες, αλλά και για το αν πιστεύει ότι κάποια στιγμή οι μηχανές θα εξεγερθούν κατά του ανθρώπου.

Συνέντευξη στον Θανάση Αραμπατζή

The GeoMentorist: "Η ιστορία ενός Θεολόγου - Μουσικού"

 

Ο ελασσονίτικης καταγωγής μηχανικός Γεωπληροφορικής και Τοπογραφίας Αθανάσιος Δήμου στο πλαίσιο των αφιερωμάτων που κάνει και αναρτά στα διαδικτυακά του κανάλια για τις ιστορίες ανθρώπων, συζήτησε με τον Χρήστο Γκουνέλα. Τα ειδικά αυτά αφιερώματα του Θανάση συνδέουν τα πρόσωπα και τις ιστορίες τους με τον τόπο στον οποίο γεννήθηκαν και μεγάλωσαν, αλλά και εν συνεχεία με τον τόπο σπουδών και εργασίας τους. Παρουσιάζει λοιπόν ιδιαίτερο ενδιαφέρον το πως ο κάθε τόπος με τη γεωγραφία του, την ανθρωπογεωγραφία του, την κοινωνική και οικονομική του κατάσταση αλληλοεπιδρά με τους ανθρώπους στη διαμόρφωση της προσωπικότητας και του μέλλοντος του κάθε ανθρώπινου προσώπου.

Έτσι, λοιπόν, στο συγκεκριμένο αφιέρωμα ο τόπος της Κρανιάς είναι ο βασικός πυρήνας διαμόρφωσης και εκκίνησης της προσωπικής ιστορίας του θεολόγου - μουσικού Χρήστου Γκουνέλα.

Κλικ στην εικόνα για να ακούσετε το συγκεκριμένο επεισόδιο στο Youtube

Το κανάλι  του Αθανασίου Δήμου στο Youtube ΕΔΩ

 

και η σελίδα του στο Facebook ΕΔΩ

* Ευχαριστώ θερμά τον Θανάση Δήμου για την πρόσκλησή του να μετέχω σε αυτά τα αφιερώματα που κάνει. Του εύχομαι να συνεχίζει με τον ίδιο ζήλο το έργο του. 

Χρήστος Γκουνέλας: "Τεχνητή νοημοσύνη, αιωνιότητα και αθανασία" - Νέο βιβλίο

 

Περιγραφή του βιβλίου

Από τότε που συνειδητοποίησε τη θνητότητά του, ο άνθρωπος επιθυμεί να γίνει αθάνατος, να γίνει Θεός. Αυτό που δεν κατάφεραν οι θρησκείες και η φιλοσοφία μέσα στην ιστορία θέτουν ως στόχο οι θιασώτες του ψηφιακού υπερανθρωπισμού και του τεχνικού ή του κριτικού μετανθρωπισμού: την αθανασία και την αιωνιότητα. Ωστόσο, η ζωή είναι συνυφασμένη οντολογικά με τον θάνατο. Ύπαρξη και ανυπαρξία πορεύονται μαζί. Το ίδιο και στον Αίτιο αυτών. Καταργώντας τεχνικά τον θάνατο, καταργείται και η ίδια η ζωή. Και, εν τέλει, ποια η αξία της ζωής, αν δεν μπορεί ο άνθρωπος να τη θυσιάσει αγαπητικά και ελεύθερα και να μετέχει της θυσιαστικής αθανασίας και αιωνιότητας του Θεού και των άλλων ανθρώπων εντός του μη Όντος; Χωρίς τον θάνατο πώς είναι δυνατόν να πονάς, να χαίρεσαι, να συμπονάς και να αγαπάς έως θανάτου; Αλλά και χωρίς τον θάνατο και τη φθορά πώς δύναται να υπάρξει πρόοδος; Προηγείται, μάλλον, η ελευθερία και έπεται η αθανασία και η αιωνιότητα. Η ελευθερία που σφυρηλατείται διαρκώς από την ανάγκη, το απρόσμενο και την απροσδιοριστία (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο). 

Ο θάνατος του Θεού και η μωρία του Σταυρού Του

 

του Χρήστου Γκουνέλα,

Θεολόγου

Σύμφωνα με τον απόστολο Παύλο η λογική του ανθρώπου αντιλαμβάνεται τον Σταυρό του Χριστού ως μωρία και σκάνδαλο. Πώς είναι δυνατόν ο πανίσχυρος Θεός να σταυρώνεται από το πλάσμα Του; Τι είδους Θεός είναι αυτός που εκουσίως ανεβαίνει στον σταυρό; Πώς μπορεί αυτός ο αδύναμος, σταυρωμένος Θεός να σώσει τον άνθρωπο;

Και όμως αυτός είναι Θεός. Αυτός που έρχεται, που τρέχει (θέω/ τρέχω) να πάρει τη θέση του ανθρώπου στην οδύνη και τραγικότητα της ανθρωπότητάς του. Ο Θεός δεν παραμένει υπερβατικός, στατικός, που κατοικεί μακριά στον ουρανό και από εκεί αγναντεύει απλά τη δημιουργία του μέσα στη φθορά της. Ο Υιός του Θεού κινείται ως φύσει αεικίνητος και γίνεται Υιός του ανθρώπου. Εισβάλλει αθόρυβα στην ανθρώπινη ζωή, γίνεται ιστορικό πρόσωπο με σάρκα και οστά για να σώσει τον άνθρωπο εντός της ιστορίας μέσα από τον δικό του Σταυρό της αυτοπαραίτησης.

«Να βρω ξανά του νήματος την άκρη…»

 

«Να βρω ξανά του νήματος την άκρη…»

Σχεδίασμα ποιητικής βιογραφίας του Θανάση Παπακωνσταντίνου 

Είναι, ίσως, η πρώτη φορά που βλέπουμε το σκίτσο του Θανάση Παπακωνσταντίνου σε… εξώφυλλο. Πρόκειται για το πρώτο βιβλίο το οποίο καταπιάνεται με τον ποιητικό του κόσμο, ως ένα «σχεδίασμα ποιητικής βιογραφίας του». Ένα βιβλίο που «εν μέσω άπνοιας» και θέρους ξεσηκώθηκε ως άλλος «αέρας Πεχλιβάνης» από τη Σαλονίκη, πέρασε από το Μεταξοχώρι και εμπλουτισμένος έρχεται να μας «δροσίσει τα μέτωπα», αλλά και να παλέψει μαζί μας, να μας ταρακουνήσει, να νικηθούμε και να νικήσουμε…  Η διεισδυτική γραφίδα του Λέοντα Ναρ καταφέρνει να αποτυπώσει στο χαρτί την ψηλάφηση του πεπερασμένου άπειρου του ποιητικού - και όχι μόνο - κόσμου του Θανάση Παπακωνσταντίνου. Οδηγό σε αυτή του την απόπειρα έχει ο Λέων Ναρ τον ίδιο τον Θανάση.  Μπροστά ο Θανάσης «με τη δική του περπατησιά», ιχνηλάτης ο Λέων (μόνο ένας Λέων θα ήταν δυνατόν να τον ακολουθήσει) μάς ταξιδεύουν στο εδώ και το αλλού, στο τότε και το τώρα, στο σύμπαν και τον άνθρωπο, στο φως και το σκοτάδι, στην αλήθεια και το ψέμα, στο όνειρο και την πραγματικότητα, στη ζωή, τον έρωτα και τον θάνατο. Και όλα αυτά με χαρά και με λύπη, με έκσταση και  περίσκεψη, με σαρκασμό και χιούμορ, με τρέλα και λογική, με αγάπη και ελευθερία. 

Η Ορθοδοξία μπροστά σε σύγχρονες προκλήσεις

 

Την Κυριακή της Ορθοδοξίας γιορτάζει η ανά την Οικουμένη Ορθοδοξία. Νέες προκλήσεις και ελπίδες κατ’ επέκταση, γεννιούνται στον σύγχρονο κόσμο για την πνευματική ηγεσία και τον λαό της Εκκλησίας. Όλες οι επιμέρους προκλήσεις εντάσσονται σε μια διπλή πρόκληση: αφενός μεν η μία αφορά τη μαρτυρία εντός των κόλπων της Εκκλησίας, αφετέρου δε την εκτός των κόλπων της μαρτυρία απευθυνόμενη σε όλη την Οικουμένη.

Στόχος της Εκκλησίας είναι η μεταμόρφωση όλου του κτιστού κόσμου με τη μετοχή του στον μυστηριακό τρόπο ύπαρξης της Αγίας Τριάδας. Όλα δια της αγάπης να γίνουν ένα, κρατώντας το καθετί την υπαρκτική του ετερότητα. Η πνευματική ηγεσία της Εκκλησίας έχει επιφορτισθεί με την ευθύνη να δείξει τον δρόμο στον λαό, όπως έκανε και Εκείνος.

Κυριακή της Απόκρεω: Η παραβολή της Τελικής Κρίσης (Δευτέρας Παρουσίας)

 

Του Χρήστου Γκουνέλα, 

θεολόγου

Βρισκόμαστε ήδη στην τρίτη Κυριακή του Τριωδίου, και βαίνουμε ολοταχώς προς τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, την πιο πένθιμη περίοδο του Εκκλησιαστικού έτους, αλλά και περίοδο χαρμολύπης ταυτόχρονα.  Λύπη για τη φθορά που κυριαρχεί στον κτιστό κόσμο. Χαρά για την Ανάσταση του Χριστού, που γνωρίζουμε ότι ακολουθεί στο τέλος της Σαρακοστής.

Πίστη ή επιστήμη;

Του Χρήστου Γκουνέλα

Θεολόγου

Πρόκειται για ένα διαζευκτικό ερώτημα (ψευδές για κάποιους, αληθινό για άλλους, υπαρκτό ωστόσο) το οποίο αναδύθηκε έντονα και πάλι κατά την περίοδο της πανδημίας που διανύθηκε και διανύουμε. Ένα παλιό ερώτημα που, σε διάφορες περιόδους, η επιλογή του ενός ή και των δύο μαζί ήταν ικανή να σε οδηγήσει στον θάνατο.

Ο "Αρσαλιός" και η Αγία Τριάδα στην Κρανιά Ελασσόνας

Το ξωκλήσι της Αγίας Τριάδας στην Κρανιά Ελασσόνας 

Η γιορτή της Πεντηκοστής είναι η τελευταία πασχαλινή γιορτή, λέγεται δε τοπικά και "Αρσαλιός". Το γεγονός όμως ότι υπάρχει και τοποθεσία "Αρσαλιός" με ευρύτατη θέα, απέναντι από τα "Μαρμαρούλια" στη Χράπα, φανερώνει πόσο παλιές είναι οι ρίζες των γηγενών κατοίκων του χωριού. Στην τοποθεσία αυτή σύμφωνα με τον μακαρίτη δάσκαλο Ελευθέριο Λάλο, βρίσκονται υπολείμματα παλαιών τάφων και τοιχοποιίας. 

«Μεταξύ ιστορίας και εσχάτων»

Το νέο βιβλίο του Χρήστου Γκουνέλα

«Μεταξύ ιστορίας και εσχάτων. Η θεολογία του ενανθρωπισμού και των επίγειων πραγματικοτήτων στον Παναγιώτη Νέλλα»,

είναι ο τίτλος του νέου βιβλίου του θεολόγου Χρήστου Γκουνέλα, το οποίο κυκλοφορήθηκε από τις Εκδόσεις «Επέκταση». Ο διάλογος μεταξύ ιστορίας και εσχάτων, μέσω της θεολογίας, ήταν και είναι αναγκαίος ένεκα της σωτήριας σάρκωσης του Υιού-Χριστού. Ωστόσο, ο μονοφυσιτικός κίνδυνος του εγκλωβισμού στην ιστορία (εκκοσμίκευση) ή από την άλλη στα έσχατα (απόκοσμο) ελλοχεύει πάντα στην εκκλησία (και τη θεολογία), η οποία ασφαλώς (και ανασφαλώς) έχει επιφορτιστεί τον ρόλο του γεφυροποιού έναντι Εκείνου που έρχεται από τα έσχατα.

Ο Παναγιώτης Νέλλας (1936-1986) υπήρξε θεολόγος, ο οποίος σημάδεψε ανεξίτηλα τη μεταπολεμική και εν συνεχεία τη μεταπολιτευτική θεολογία στην Ελλάδα και κατόρθωσε μέσα από τη θεολογία του (εικονική οντολογία του ανθρώπου, δερμάτινοι χιτώνες, Μυστήρια) να ισορροπήσει μεταξύ του ουρανού και της γης. Κινούμενος δυναμικά και δημιουργικά ανάμεσα στην παράδοση και το «σήμερα», διαλέχτηκε ανοιχτά με τον άνθρωπο και τις επίγειες πραγματικότητες (πολιτική, παιδεία, επιστήμες, κινήματα κ.ά.) ποθώντας τη σωστική μεταμόρφωσή τους και εκπέμποντας, έτσι, το ορθόδοξο στίγμα στην εποχή του, αλλά και στην εποχή μας. Στο εν λόγω βιβλίο ανιχνεύονται τόσο οι θεολογικές απαρχές (σύγχρονες και παραδοσιακές) του Παναγιώτη Νέλλα όσο, βεβαίως, και η εν συνεχεία ανάπτυξη της θεολογίας του, εντός του πλαισίου της θεολογίας του ενανθρωπισμού και των επίγειων πραγματικοτήτων.

Παράλληλα, γίνεται από τον συγγραφέα μια απόπειρα σύγχρονης ερμηνείας και θετικά κριτικής προσέγγισης της θεολογίας του Παναγιώτη Νέλλα, με απώτερο στόχο την παρουσίαση της ορθόδοξα ελεύθερης και αγαπητικής διαλεκτικής έντασης μεταξύ της ιστορίας και των εσχάτων στο «εδώ και τώρα». Επιπλέον, ο Χρήστος Γκουνέλας τολμά να ανατμήσει θεολογικά και διαλεκτικά τη σύγχρονη ελληνική και παγκόσμια πραγματικότητα μέσα από το πρόβλημα της παιδείας και του πολιτισμού μας, τη σχέση θεολογίας και πολιτικής, κράτους και εκκλησίας, αλλά και τον διάλογο της θεολογίας με την επιστήμη και τα κοινωνικά και φιλοσοφικά ρεύματα.

Στη Λάρισα το βιβλίο διατίθεται άμεσα από τα βιβλιοπωλεία:

• "Κλου" (Πρώην Παιδεία) στη Μ. Αλεξάνδρου 6

• "Καλτσάς" (Πρώην Παπασωτηρίου) στην Παπαναστασίου 57

• "Public" στην κεντρική πλατεία της Λάρισας

Από την Ελευθερία Λάρισας

Πάσχα 2020

Πόσες Πασχαλιές πέρασαν που τις κάναμε στους ναούς μας, έστω και συγκινημένοι, κι όμως μετά ήμασταν μάλλον οι ίδιοι! Πόσες φορές κοινωνήσαμε τον Χριστό, έστω και συγκλονισμένοι, κι όμως ήμασταν πάλι οι ίδιοι! Επειδή εμείς έτσι το θελήσαμε, να είμαστε οι ίδιοι! Πόσες φορές γιορτάσαμε Ανάσταση χωρίς τον Χριστό!

Φέτος χάθηκε η γιορτή, όχι όμως ο Χριστός! Και αυτό είναι μια αληθινή πρόκληση για να τον βρούμε. Άλλωστε, Αυτός παραμένει αεικίνητος μέσα μας, έξω μας, παντού… Ως αγάπη, ως ελπίδα και περισσότερο ως Πρόσωπο!

Καλή Ανάσταση!

Χρήστος Γκουνέλας

Ο απρόβλεπτος Θεός και η μωρία του Σταυρού Του

Χρήστος Γκουνέλας

Θεολόγος

Σύμφωνα με τον απόστολο Παύλο η λογική του ανθρώπου αντιλαμβάνεται τον Σταυρό του Χριστού ως μωρία και σκάνδαλο. Πώς είναι δυνατόν ο πανίσχυρος Θεός να σταυρώνεται από το πλάσμα Του; Τι είδους Θεός είναι αυτός που εκουσίως ανεβαίνει στον σταυρό; Πώς μπορεί αυτός ο αδύναμος, σταυρωμένος Θεός να σώσει τον άνθρωπο;

Και όμως αυτός είναι Θεός. Αυτός που έρχεται, που τρέχει (θέω/ τρέχω) να πάρει τη θέση του ανθρώπου στην οδύνη και τραγικότητα της ανθρωπότητάς του. Ο Θεός δεν παραμένει υπερβατικός, στατικός, που κατοικεί μακριά στον ουρανό και από εκεί αγναντεύει απλά τη δημιουργία του μέσα στη φθορά της. Ο Υιός του Θεού κινείται ως φύσει αεικίνητος και γίνεται Υιός του ανθρώπου. Εισβάλλει αθόρυβα στην ανθρώπινη ζωή, γίνεται ιστορικό πρόσωπο με σάρκα και οστά για να σώσει τον άνθρωπο εντός της ιστορίας μέσα από τον δικό του Σταυρό της αυτοπαραίτησης.

Η ευθύνη της Εκκλησίας (δηλαδή όλων μας)

Χρήστος Γκουνέλας 

Θεολόγος

Δυστυχώς, η Διοίκηση της Εκκλησίας της Ελλάδος (Ιερά Σύνοδος) για μια ακόμη φορά (όχι πάντα) δείχνει να ασθμαίνει απέναντι στα γεγονότα. Θα έπρεπε ήδη να έχουν κλείσει οι ναοί, ως χώροι συνάθροισης. Δεν είναι απολυτότητα, ούτε πολιτικοποίηση, θεολογικοποίηση κλπ του θέματος. Πρόκειται για θέμα δημόσιας υγείας, και όταν έχουν σφραγιστεί όλοι οι δημόσιοι χώροι το ίδιο θα έπρεπε ήδη να έχει γίνει με γρήγορα αντανακλαστικά και από τη Διοίκηση της Εκκλησίας. Άλλωστε, ο πρωθυπουργός με πολύ σεβασμό και διακριτικότητα το ζήτησε, νομίζω, από την Εκκλησία κατά το διάγγελμά του. Γνώμη μου είναι πως η Διοίκηση της Εκκλησίας θα ήταν καλό να προλάβει τον πρωθυπουργό. Δεν πολεμάω την Εκκλησία. Οφείλω ως μέλος της να εκφράσω την άποψή μου. 

Ήταν σίγουρα προς τη σωστή κατεύθυνση η δήλωση του Αρχιεπισκόπου να μείνουν στο σπίτι οι ηλικιωμένοι και οι ευπαθείς ομάδες και ότι η πίστη του κάθε ανθρώπου δεν μετριέται. Ωστόσο, φάνηκε τελικά ότι δεν έφτανε, αφού και σήμερα Κυριακή, αλλά και στους Β΄ Χαιρετισμούς, υπήρξαν αρκετοί χριστιανοί οι οποίοι προσήλθαν στους ναούς. Αν και όλοι γνωρίζουμε τη φράση του Χριστού ότι ο Θεός είναι Πνεύμα και δύναται να λατρεύεται παντού με τη δύναμη του ανθρωπίνου πνεύματος. 

Και σίγουρα, η θεία Κοινωνία και η εκκλησιαστική σύναξη είναι θέμα πίστης και ο καθένας μας είναι ελεύθερος να εγκαταλείπεται στην αγάπη του Θεού. Από την άλλη όμως υπάρχουν και αυτοί οι οποίοι επιθυμούν να προφυλάξουν την προσωπική υγεία τους, αλλά και των δικών τους. Ελπίζουμε πως αύριο η Διαρκής Ιερά Σύνοδος θα λάβει τα σκληρά, αλλά αναγκαία μέτρα. Όπως, άλλωστε, ζητείται από όλους. Η ομολογία της πίστης ίσως είναι καλύτερα να γίνει και με αυτόν τον τρόπο: όταν δεν βάζω μπροστά μου μόνο την κάθετη σχέση μου με τον Θεό, αλλά τη βλέπω μέσα από τον κάθε άνθρωπο, ο οποίος είναι εικόνα του Χριστού. Να γίνομαι τελικά ένα, όχι μόνο με τους εντός του ναού, αλλά και με τους έξω από τον ναό, συμμετέχοντας στην αγωνία τους, αλλά και μεταγγίζοντας τους την ελπίδα της Ανάστασης. Δεν απεμπολώ, έτσι, την πίστη μου, μάλλον την ισχυροποιώ αδειάζοντας τον εαυτό μου για χάρη του άλλου. 

Το βιβλίο του Χρήστου Γκουνέλα «Μεταξύ ιστορίας και εσχάτων. Η θεολογία του ενανθρωπισμού και των επιγείων πραγματικοτήτων στον Παναγιώτη Νέλλα»

Γράφει ο Δρ Νίκος Παύλου

Θεολόγος – Ιστορικός, Συντονιστής Εκπαιδευτικού Έργου Θεολόγων Θεσσαλίας και Δυτικής Μακεδονίας

Πρωτογνώρισα το έργο του θεολόγου της γενιάς του ‘60 Παναγιώτη Νέλλα όταν έπεσε στα χέρια μου το πνευματικό του παιδί, το περιοδικό ΣΥΝΑΞΗ, που ήταν μία σπουδή στην Ορθοδοξία και αποτελεί σταθμό στην ανταλλαγή ιδεών που σχετίζονταν με θεολογικές αναζητήσεις και ζυμώσεις.

Ξανασυνάντησα τον Παναγιώτη Νέλλα στο βιβλίο του Λαρισαίου Θεολόγου Χρήστου Γκουνέλα, καθηγητή στο Μουσικό Σχολείο Λάρισας. Ένα εξαιρετικό κείμενο που αναλύει το έργο του Παναγιώτη Νέλλα, που προσπάθησε να αναδείξει τον ορθόδοξο ανθρωπισμό, έχοντας ως βάση το έργο ενός διαπρεπούς διανοούμενου της μεταβυζαντινής περιόδου και Αγίου της εκκλησίας μας, του Νικολάου Καβάσιλα.

Ο Χρήστος Γκουνέλας είναι ένας φέρελπις θεολόγος με εξαιρετικές σπουδές στη θεολογία και τη μουσική. Κάτοχος μεταπτυχιακών τίτλων, με πολλά ενδιαφέροντα και αγάπη για το σχολείο και την παιδεία.

Η Ορθοδοξία μπροστά σε σύγχρονες προκλήσεις

Του Χρήστου Γκουνέλα,

Θεολόγου

Την Κυριακή της Ορθοδοξίας γιορτάζει σήμερα η ανά την Οικουμένη Ορθοδοξία. Νέες προκλήσεις και ελπίδες κατ’ επέκταση, γεννιούνται στον σύγχρονο κόσμο, για την πνευματική ηγεσία και τον λαό της Εκκλησίας. Όλες οι επιμέρους προκλήσεις εντάσσονται σε μια διπλή πρόκληση: αφενός μεν η μία αφορά τη μαρτυρία εντός των κόλπων της Εκκλησίας, αφετέρου δε την εκτός των κόλπων της μαρτυρία απευθυνόμενη σε όλη την Οικουμένη.

Στόχος της Εκκλησίας είναι η μεταμόρφωση όλου του κτιστού κόσμου με τη μετοχή του στον μυστηριακό τρόπο ύπαρξης της Αγίας Τριάδας. Όλα δια της αγάπης να γίνουν ένα, κρατώντας το καθετί την υπαρκτική του ετερότητα. Η πνευματική ηγεσία της Εκκλησίας έχει επιφορτισθεί με την ευθύνη να δείξει τον δρόμο στον λαό, όπως έκανε και Εκείνος.

Οι καιροί είναι εξαιρετικά δύσκολοι και «ου μενετοί». Το δέσιμο πίσω από το άρμα του «καίσαρα» - όποτε γίνεται - αφήνει ενίοτε την Εκκλησία στο περιθώριο, η οποία σαφώς και πρέπει να έχει λόγο για τα τεκταινόμενα και ελεύθερα να τον εκφράζει χωρίς να υπολογίζει το τίμημα («ει ο Θεός μεθ’ ημών ουδείς καθ’ ημών») απαγκιστρωμένη από επικοινωνιακού τύπου κορώνες και κομματικά υπονοούμενα υπέρ του ενός και κατά του άλλου. Τα «εκκλησιαστικά πράγματα συμμεταβάλλεσθαι τοις πολιτικοίς» ορίζεται κανονικώς, και όχι «συμπλέκεσθαι ή ζηλούσθαι τοις πολιτικοίς». Η Εκκλησία ενώνει και δεν διχάζει. Όσο για τη σχέση της με την Πολιτεία, η συναλληλία, η αγαστή ανυπόκριτη σχέση με το κράτος δηλαδή, προς όφελος του λαού, η οποία μας έρχεται από τους χρόνους του Βυζαντίου ακόμα, είναι απαραίτητη με ρόλους, όμως, εκατέρωθεν διακριτούς. Στην άσκηση εξωτερικής πολιτικής για παράδειγμα, υπεύθυνο είναι το Υπουργείο Εξωτερικών. Η Εκκλησία μπορεί να εμφυσά τον πατριωτισμό, την αγάπη δηλαδή για την πατρίδα και μετά και την αγάπη για τα άλλα έθνη (πατριωτισμός), αλλά σε καμία περίπτωση το μίσος και τη φοβία για άλλα έθνη (εθνικισμός).

Βυζαντινές μεγαλοπρέπειες και άλλα παρεπόμενα σαν αυτά που σατιρίζει και ο Παπαδιαμάντης στα «Πτερόεντα δώρα» δεν συνάδουν με το κήρυγμα της Εκκλησίας. Εκκοσμίκευση, ματαιοδοξία και

"Μεταξύ Ιστορίας και Εσχάτων", το νέο βιβλίο του Χρήστου Γκουνέλα

Το εξώφυλλο του βιβλίου με την προσωπογραφία του Παναγιώτη Νέλλα

"Μεταξύ Ιστορίας και Εσχάτων - Η θεολογία του ενανθρωπισμού και των επίγειων πραγματικοτήτων στον Παναγιώτη Νέλλα", είναι ο τίτλος του νέου βιβλίου του θεολόγου Χρήστου Γκουνέλα, το οποίο κυκλοφορείται από τις Εκδόσεις "Επέκταση" σε όλα τα ενημερωμένα βιβλιοπωλεία της Ελλάδας και της Κύπρου.

Πρόκειται για μια απόπειρα σύγχρονης ερμηνευτικής κριτικής προσέγγισης της θεολογίας του Παναγιώτη Νέλλα (1936-1986), ενός θεολόγου, ο οποίος σημάδεψε ανεξίτηλα τη μεταπολεμική και εν συνεχεία τη μεταπολιτευτική θεολογία στην Ελλάδα.

Στο εν λόγω βιβλίο ανιχνεύονται καταρχάς οι θεολογικές απαρχές του Παναγιώτη Νέλλα, τόσο οι σύγχρονες, όσο και οι παραδοσιακές. Έτσι, στο πρώτο κεφάλαιο, αναπτύσσονται από τον συγγραφέα οι βασικές αρχές της μεταπολεμικής Δυτικής θεολογικής σκέψης αναφορικά με τη θεολογία του εσχατολογισμού, του ενανθρωπισμού και των επίγειων πραγματικοτήτων. Η θεολογία στη δυτική Ευρώπη, αμέσως μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, προσπάθησε να πάρει θέση απέναντι (και μέσα) στην ιστορία, με αφορμή βεβαίως τους δύο παγκόσμιους πολέμους που προηγήθηκαν και τις τραγικές συνέπειές τους. Ο Θεός είναι παρών στην ιστορία; Μετέχει σε αυτήν και με ποιο τρόπο; Μήπως ο άνθρωπος είναι "ριγμένος" μόνος του μέσα στην τραγική του ιστορία; Ποιά τελικά είναι (ή θα πρέπει να είναι) η θέση της Εκκλησίας και της Θεολογίας της μέσα στον Κόσμο και την Ιστορία; Το μήνυμα της Ανάστασης του Χριστού εμποτίζει την ιστορία; Ή ο Χριστός παραμένει μόνος Του, άσαρκος, εκτός της ανθρώπινης ιστορίας, "προδομένος", ενίοτε, ακόμη και από την ίδια την ανθρωπινότητα της Εκκλησίας Του και τη Θεολογία; Ποιός, λοιπόν, κατευθύνει την ιστορία και πού; Αυτά και άλλα, πολλά ακόμη, αμείλικτα ερωτήματα του Κόσμου, αλλά και της Θεολογίας τέθηκαν εκείνη την εποχή (και τίθενται, βεβαίως, και σήμερα), και εναγώνια ζήτησαν (και ζητούν) απάντηση. Η ισορρόπηση της Εκκλησίας (και της Θεολογίας) ανάμεσα στα Έσχατα και την Ιστορία, αποδείχτηκε δύσκολη, όχι μόνο στη θεωρία, αλλά ακόμη περισσότερο στην πράξη. Ο εγκλωβισμός στην Ιστορία (εκκοσμίκευση) ή αντίθετα στα Έσχατα (απόκοσμο) ήταν (και είναι) πάντα υπαρκτοί κίνδυνοι, ως οντολογικοί ύφαλοι και σκόπελοι, στο ταξίδι του καραβιού της Εκκλησίας μέσα στο πέλαγος της Ιστορίας. Η θεολογία του ενανθρωπισμού υπήρξε η θεολογική τάση, η οποία ήταν εγγύτερα στην πρόσληψη του ανθρώπου και της Ιστορίας του στο «εδώ και τώρα». Ενώ, η κατ’ επέκταση ανάπτυξη της θεολογίας των επίγειων πραγματικοτήτων, φιλοδοξούσε να μην αφήσει κανένα έργο του ανθρώπου έξω από τη θεία Χάρη και την ένωση με τον Δημιουργό.

 Σε ένα τέτοιο ιστορικό και θεολογικό περιβάλλον ανδρώθηκε ο Παναγιώτης Νέλλας, ο οποίος, ακολουθώντας ένα από τα βασικότερα αιτήματα της θεολογίας της εποχής του, αναζήτησε απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα μέσα στη μακροχρόνια εμπειρία της Εκκλησίας, όπως αυτή εκφράστηκε από την ίδια τη ζωή και τα γραπτά των Πατέρων της Εκκλησίας. Ο Παναγιώτης Νέλλας τρέφει ιδιαίτερη εκτίμηση στη θεολογική προσωπικότητα του Νικολάου Καβάσιλα, ίσως διότι ο Καβάσιλας κατόρθωσε να συνδυάσει, στη ζωή του και τη θεολογία του, την Ιστορία με τα Έσχατα. Άλλωστε, και ο ίδιος έζησε τότε σε μια ταραχώδη ιστορικά, κοινωνικοπολιτικά και εκκλησιαστικοθεολογικά εποχή με παράλληλες πνευματικές αναζητήσεις σε Δύση (Αναγέννηση) και Ανατολή (ησυχαστικές έριδες), κατορθώνοντας, ωστόσο, να ισορροπήσει ορθόδοξα ανάμεσα στον ουρανό και τη γη.

Στο δεύτερο κεφάλαιο του βιβλίου, ο συγγραφέας καταπιάνεται με αναλυτικό και ερμηνευτικό τρόπο με την εικονική οντολογία του ανθρώπου, τη θεολογία των δερμάτινων χιτώνων και τη Χριστομυστηριοκεντρική θεολογία του Παναγιώτη Νέλλα. Πρόκειται για τους θεολογικούς πυλώνες πάνω στους οποίους στήριξε ο Παναγιώτης Νέλλας την ορθόδοξη οντολογία και ανθρωπολογία του και την κατ' επέκταση ανάπτυξη της θεολογίας των επίγειων πραγματικοτήτων.

Στο τρίτο κεφάλαιο του βιβλίου, παρουσιάζονται οι απόψεις του Παναγιώτη Νέλλα μέσα από τον διάλογο του με επίγειες πραγματικότητες (δερμάτινους χιτώνες) της εποχής του και την προσπάθειά του για την εν Χριστώ πρόσληψή τους. Διαλέγεται, λοιπόν, με την  επιστήμη, με τα κινήματα της εποχής, με την υπαρξιακή φιλοσοφία, ακόμη και με την αναρχία. Επιπλέον, οι σύγχρονες (και διαχρονικές) θέσεις του και η εν γένει πράξη του για την Παιδεία, για το μάθημα των Θρησκευτικών, για την Πολιτική, αλλά και για τον τρόπο διοίκησης της Εκκλησίας, φανερώνουν έναν θεολόγο με ανοιχτή καρδιά και ανοιχτό μυαλό, ο οποίος ζει μεταξύ της Ιστορίας και των Εσχάτων. Απέδειξε, τελικά, πως ο τρόπος ζωής που προτείνει ο Χριστός είναι εφαρμόσιμος μέσα στην Ιστορία, αρκεί να συναντήσει (ο Χριστός) ελεύθερες καρδιές, οι οποίες να θέλουν κενωτικά, αγαπητικά και προπάντων ελεύθερα, να τον ασκήσουν. Η ίδρυση της Σύναξης, από τον Παναγιώτη Νέλλα, ενός περιοδικού σπουδής στην Ορθοδοξία, μετουσιώνει ακριβώς τη διπλή κίνηση του Παναγιώτη Νέλλα προς τη Βασιλεία του Θεού και προς τον Κόσμο, κίνηση συνθετική, ασύγχυτη, αδιαίρετη και μυστηριακή.

Παράλληλα, σε όλα τα παραπάνω, ο συγγραφέας του βιβλίου δεν παραλείπει να καταθέτει με θετικά κριτικό τρόπο τις απόψεις του, ζωντανεύοντας ακόμη περισσότερο τις σελίδες του βιβλίου. Εκφράζεται έτσι - κατά το δυνατόν - τόσο η αγωνιώδης, όσο και η ελπιδοφόρα διαλεκτική ένταση της Ιστορίας και των Εσχάτων, της «ήδη» και της «όχι ακόμη» παρουσίας του Χριστού, στο «εδώ και τώρα».

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ του βιβλίου