Η ημέρα της γυναίκας έχει καθιερωθεί παγκοσμίως να γιορτάζεται σταθερά κάθε χρόνο στις 8 Μαρτίου. Αφορμή αποτέλεσαν οι εκδηλώσεις διαμαρτυρίας εργατριών σε εργοστάσια κλωστοϋφαντουργίας το 1857 στη Νέα Υόρκη. Οι αγώνες που έδωσαν οι γυναίκες στις ΗΠΑ έφεραν το βάρος όχι μόνο μίας εργασιακής καταπίεσης, αλλά και μίας κοινωνικής ανισότητας αιώνων.
Στην Ελλάδα, η κοινωνική ανισότητα των γυναικών έναντι του άνδρα υφίσταται ακόμη από την αρχαϊκή εποχή. Όπως φαίνεται από την Ομήρου Ιλιάδα, ο άνδρας στο πλαίσιο μίας πατριαρχικής κοινωνίας, παρουσιάζεται ως ένα εξιδανικευμένο πρότυπο άνδρα-πολεμιστή-ήρωα, σε αντίθεση με τη γυναίκα που συμβόλιζε την ειρήνη, θέτοντας ένα άλλο πρότυπο εξιδανίκευσης, όμως με πιο γήινες διαστάσεις. Ένα πρότυπο που εκφράζονταν συμβολικά στον πόθο, στην αγάπη και στη φροντίδα του ήρωα συζύγου. Ένα πρότυπο που όφειλε να τιμά, στη δημόσια ζωή, τον άνδρα της με το ήθος και την αγνότητά της.
Κατά την κλασική εποχή και όχι μόνο στην Αθηναϊκή Δημοκρατία, σε ένα κατεξοχήν πατριαρχικό σύστημα κληρονομιάς, όπου η γυναίκα δεν είχε τη δυνατότητα να διατηρήσει το όνομα της οικογένειας και κατά συνέπεια τα περιουσιακά στοιχεία αυτής, αντιμετωπίζονταν αρκετές φορές ως ένα επιπρόσθετο έξοδο για τον οίκο. Άλλωστε το ίδιο το πολιτικό σύστημα της Δημοκρατίας δεν αποσκοπούσε στη δημιουργία ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών, αλλά μόνο μεταξύ των ανδρών πολιτών. Κατ’ ουσίαν η υποταγή της γυναίκας αποτελούσε προαπαιτούμενο του δημοκρατικού συστήματος αφού κάθε άνδρας θα έπρεπε να είναι κύριος του εαυτού του, ώστε να χαρακτηριστεί πολίτης, και στη συνέχεια ως πολίτης έπρεπε να είναι κύριος του οίκου του και όλων των ατόμων που διέμεναν σ’ αυτόν όπως γυναίκες, παιδιά και δούλοι.
Εξαίρεση, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελούσαν οι γυναίκες στην αρχαία Σπάρτη, καθώς η εκπαίδευση που εφάρμοζαν και τα ιδιαίτερα ήθη που είχαν τους έδιναν τη δυνατότητα να παίζουν ενεργητικό ρόλο στην κοινωνική και πολιτική ζωή της πόλης.
Στο Βυζάντιο η θέση της γυναίκας, αν και νομικά κατώτερη από τη θέση του άνδρα, είναι καλύτερη από αυτή στην Αρχαία Ελλάδα, γεγονός που οφείλεται κατά πολύ και στον Χριστιανισμό. Η γυναίκα αυτής της περιόδου ασκεί διάφορα επαγγέλματα όπως ιατρική, μαιευτική, καλλιγραφία κ.ά. ανάλογα με την κοινωνική της προέλευση. Ξεχωριστές γυναικείες προσωπικότητες αναδύονται και αφορούν άλλοτε απλές γυναίκες του λαού όπως η αυτοκράτειρα Θεοδώρα, και άλλοτε εξέχουσες φυσιογνωμίες της αυτοκρατορικής αυλής και της αριστοκρατίας όπως η αυτοκράτειρα Ελένη και η Βυζαντινή υμνογράφος Κασσιανή.
Σε πολύ δεινή θέση βρέθηκαν οι γυναίκες κατά την τουρκική κυριαρχία. Δεν είχαν τη δυνατότητα μόρφωσης, ενώ η επαγγελματική δραστηριότητά τους περιορίζονταν σε ενασχολήσεις οικιακές όπως η υφαντική και τα χειροτεχνήματα. Βέβαια καθοριστικό ρόλο έπαιξαν στην Ελληνική Επανάσταση, κερδίζοντας τον σεβασμό της κοινωνίας, όμως σε καμία περίπτωση δεν κατάφεραν να εξισωθούν με τους άνδρες της εποχής.
Με την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους η Ελληνίδα εξακολουθεί να μην είναι ισότιμη με τον άνδρα. Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα οι γυναίκες ήταν αποκλεισμένες από τη μόρφωση, αλλά και από τη μισθωτή εργασία, καθώς θεωρούνταν αμόρφωτες. Στην αγορά εργασίας μπήκαν μόνο όταν θεωρήθηκαν απαραίτητες για την ανάπτυξη της καπιταλιστικής οικονομίας, ως εφεδρικό και φθηνό εργατικό προσωπικό. Τα επαγγέλματα δε, που ακολουθούσαν δεν ήταν τίποτε περισσότερο από την προέκταση του γυναικείου ρόλου της μέσα στην οικογένεια. Φυσικά στις αγροτικές οικογένειες της επαρχίας, οι γυναίκες ήταν περιθωριοποιημένες, με στερημένο βίο γεμάτο κακουχίες.
Σήμερα στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία η γυναίκα είναι πιο ελεύθερη και ολοκληρωτικά απελευθερωμένη. Έχει το δικαίωμα του «εκλέγειν και του εκλέγεσθαι». Είναι αυτοδύναμη και εργάζεται με υψηλά ποσοστά επιτυχίας.
Αν και όλ’ αυτά αποτελούν πρόοδο της γυναικείας κοινότητας, ακόμη υφίστανται αδικίες. Παγκοσμίως οι γυναίκες καλούμαστε καθημερινά να διαχειριστούμε τις μισθολογικές διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των δύο φύλων. Καλούμαστε να διαχειριστούμε τη δυνατότητα εξισορρόπησης της επαγγελματικής και της προσωπικής ζωής μας σε σχέση με την ανατροφή των παιδιών. Κυρίως όμως καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε την έμφυλη βία.
Θα πρέπει να ενδιαφερθούμε για εκείνες τις γυναίκες που γίνονται θύματα βίας λεκτικής, σωματικής, ψυχολογικής και σεξουαλικής, συμπεριλαμβανομένης της διαδικτυακής παρενόχλησης και της ψηφιακής βίας. Θα πρέπει να ενδιαφερθούμε για εκείνες τις γυναίκες που αποτελούν εμπόρευμα (human trafficking) και για εκείνες που ακόμη και σήμερα οδηγούνται σε εξαναγκαστικό γάμο και ακρωτηριασμό των Γυναικείων Γεννητικών Οργάνων. Απέναντι σε όλες αυτές τις αδικίες, οι γυναίκες θα πρέπει να βάλουμε τα όριά μας και να προβάλουμε τη σπουδαιότητα της γυναικείας φύσης, της γυναικείας δύναμης που μπορεί να μεγαλουργήσει. Θα πρέπει να οριοθετήσουμε τον χώρο μας μακριά από κοινωνικά στερεότυπα και κοινωνικές αδικίες δημιουργώντας και παραδίδοντας στην επόμενη γενιά μια κοινωνία πιο δίκαιη για όλους.
Από τη Δήμητρα Σαρακατσάνου-Παπαγιάννη,
πολιτισμολόγος
Project Management MSc
Πηγή: Ελευθερία Λάρισας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου