Η φωτογραφία δείχνει παλιά διαφήμιση των εισαγόμενων ηλεκτρομηχανών, όπως αυτή που σώζεται στην Τσαριτσάνη.
…ΚΑΙ Ο ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΒΑΣΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ
Από τον Παύλο Λάλο, συνταξιούχο δημοσιογράφο-συγγραφέα,
Ο ηλεκτρισμός στη Θεσσαλία ήρθε πρώτα με διάφορες ιδιωτικές εταιρείες παραγωγής ρεύματος, κάτι που γινόταν σε όλη την Ελλάδα, με περίπου 400 εταιρείες μετά το 1900 να ηλεκτροδοτούν μικρές και μεγάλες πόλεις (τα χωριά ήταν στο σκοτάδι). Μόλις το 1950 ιδρύθηκε η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού (ΔΕΗ) που αγόρασε σταδιακά τις ιδιωτικές εταιρείες. Και στην Ελασσόνα συστήθηκε Ηλεκτρική Εταιρεία το 1938-9 με πλήρη τίτλο «Ανώνυμη Εταιρεία Ηλεκτροφωτισμού και Παγοποιίας Ελασσόνος», με σκοπό την ηλεκτροδότηση της πόλης 1. Ταυτόχρονα παρήγαγε και πάγο για χρήση καταστημάτων και νοικοκυριών (μέχρι και σε χωριά τροφοδοτούσε) που δεν είχαν ακόμη ηλεκτρικά ψυγεία, αλλά παγωνιέρες. Το εργοστάσιο κατά μια πληροφορία, κινούνταν με τη δύναμη του νερού από τον Ελασσονίτικο, πάνω από την πόλη, όπως οι νερόμυλοι. Οι πληροφορίες είναι λιγοστές μιας και οι παλιοί Ελασσονίτες δεν μας άφησαν κάποια περιγραφή. Μέτοχοι της Εταιρείας ήταν ευκατάστατοι Ελασσονίτες και πρόεδρός της το 1939 ήταν ο δικηγόρος Βασίλης Ζαχίδης και μέτοχος ο Φιλώτας Βασκαλής 2 (έμπορος καταγώμενος από το Λιβάδι, πατέρας του δικηγόρου Ιωάννη Βασκαλή). Για τον Φ. Βασκαλή θα πούμε στη συνέχεια. Τα εγκαίνια 3 του Ηλεκτρικού Εργοστασίου έγιναν με επισημότητα μαζί και του Γυμνασίου Ελασσόνας στις 8 Οκτ. 1939, από τον τότε νομάρχη Λαρίσης Ανδρέα Πολυχρονιάδη (που στον λόγο του το χαρακτήρισε έργο στο πνεύμα!!! του καθεστώτος του δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά, ενώ ήταν ιδιωτική προσπάθεια).
Με την κατάκτηση της χώρας μας από τους Γερμανοϊταλούς (Κατοχή) την Ελασσόνα διοικούσαν οι Ιταλοί που είχαν ως Φρουραρχείο κτίριο στη θέση της σημερινής Μητρόπολης (Δεσποτικό Μέγαρο) που είχε κάποια δέντρα απ’ έξω. Σ’ αυτά τα δέντρα είχαν αρχίσει να δένουν πισθάγκωνα Έλληνες ως τιμωρία, το λέγαν AL PALO… Σε ένα τέτοιο δέντρο έδεσαν ένα πρωί του 1942 τον Φιλώτα Βασκαλή, πρόεδρο της Ηλεκτρικής. Γράφει ο Ελασσονίτης Β. Χουρίδης 4 στο αυτοβιογραφικό βιβλίο του: «Όλοι πιστεύουν πως τον δένουν πισθάγκωνα σαν υπεύθυνο για τις ανωμαλίες που παρουσιάζει το ηλεκτρικό εργοστάσιο (η μηχανή χαλάει κάθε τόσο και η διακοπή ρεύματος γίνεται καθημερινό γεγονός). Έτσι νόμιζαν όλοι όσοι τον έβλεπαν δεμένο στο δέντρο. Λάθος… Οι λόγοι που τον έδεσαν οι Ιταλοί ήταν πολύ διαφορετικοί. Κανείς δεν γνώριζε τις πιέσεις και τις απειλές που εδέχετο ο μπάρμπα Φιλώτας. Τον πίεζαν αφάνταστα για να ενταχθεί στους Λεγεωνάριους. Και αφού αρνιόταν συνέχεια τον έστησαν στο ΑΛ ΠΑΛΟ...!!». Αυτά αναφέρει ο Χουρίδης.
Το ίδιο μου είπε όμως και ο δικηγόρος Γιάννης Βασκαλής, γιος του Φιλώτα, όταν τον γνώρισα στη Θεσσαλονίκη. Οι προστατευόμενοι από τους Ιταλούς (βλαχόφωνοι) «Λεγεωνάριοι» είχαν οργάνωση κυρίως στα χωριά της Ποταμιάς, αλλά και στην Ελασσόνα είχαν ορισμένους που υπέγραψαν το Αυτονομιστικό Μανιφέστο τους και πίεζαν Λιβαδιώτες να ενταχθούν στην κίνησή τους, χωρίς επιτυχία. Ο Φ. Βασκαλής στάθηκε πατριώτης, γιατί άλλωστε ήταν ενταγμένος και στο ΕΑΜ, όπως και η κόρη του Φούλα ήταν στις αντιστασιακές γυναίκες (βλ. Β. Χουρίδης σελ. 37 και 112). Το βασανιστήριό του στο δέντρο ήταν μίας μέρας και μετά φαίνεται πως τον άφησαν ελεύθερο. Δεν γνωρίζουμε μέχρι πότε ήραν πρόεδρος στην Ηλεκτρική της Ελασσόνας, η οποία λειτουργούσε ως το 1960 που την εξαγόρασε η ΔΕΗ που από τότε ανέλαβε τη διανομή ρεύματος, με την επέκταση στα χωριά της Ελασσόνας σε μια δεκαετία.
…………………………………………
1. Είχε προηγηθεί στην ηλεκτροπαραγωγή το 1923 η Τσαριτσάνη, με αγγλική ντιζελοκίνητη μηχανή RUSTON, που σώζεται ακόμη, αποθηκευμένη στην Τσαριτσάνη, βλ. ηλεκτρονικό άρθρο Αθαν. Νούσια.
2. Φιλώτας Βασκαλής: Είχε γεννηθεί πριν το 1900 στο Λιβάδι και πήγε μετανάστης στην Αμερική (ΗΠΑ). Επέστρεψε και παντρεύτηκε (η σύζυγος από την οικογένεια Πάκα) και απέκτησε τον Ιωάννη το 1917 και τη Φούλα. Ξαναπήγε στην Αμερική και επιστρέφοντας έγινε έμπορος στην Ελασσόνα στο Στιαροπάζαρο. Το όνομά του έχει ο εγγονός Φιλώτας Ιωάνν. Βασκαλής, χημικός μηχ/κος που ζει στη Θεσσαλονίκη.
3. Ευάγγελος Β. Τσακνάκης, Ο ΠΡΩΤΟΣ ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΠΕΤΕΙΟΥ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ ΤΗΣ ΕΛΑΣΣΟΝΑΣ (ΤΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΦΩΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΤΟ 1939), ΘΕΣ. ΗΜ. τ. 81 (2022) σ. 49-62. Και εφ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 7.10.1939.
4. Βασίλης Χουρίδης, ΚΑΤΟΧΗ, γεγονότα περιόδου 1941-44 στην Ελασσόνα, Θεσ/νίκη 1985, σελ. 102. Ο Β. Χουρίδης ήταν ένα παιδί (Πόντιος στην καταγωγή) που έκανε θελήματα στα Καφενεία και που το πήραν (στανικά) οι Ιταλοί για να βοηθάει τον μάγειρά τους. Έμαθε γρήγορα τα Ιταλικά και το ΕΑΜ Ελασσόνας τον χρησιμοποίησε για πληροφοριοδότη.
Πηγή άρθρου: Ελευθερία Λάρισας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου