Ο πρώτος Κρανιώτης που διώχθηκε από τον Αλή Πασά

 

Γράφει ο Παύλος Λάλος,

Χρόνια Πολλά σήμερα 25 Μαρτίου, που μας φέρνει μνήμες -συνειρμούς " χρόνια δοξασμένα, νάτανε το '21 νάρθει μια στιγμή..".

Υπάρχουν όμως και ήρωες τοπικοί που ούτε τα χωριά τους δεν τους τιμούν, ενώ θα έπρεπε. Πριν από μέρες στις 13/3/24 άρχισα να γράφω για τις πρωτιές Κρανιωτών, για νάχουμε αυτογνωσία, όσοι είμαστε από την Κρανιά Ελασσόνας. Σήμερα σαν 2η συνέχεια θα γράψω για ορισμένους Κρανιώτες που τον καιρό  της τουρκοκρατίας υπέστησαν διώξεις για το χωριό, κυρίως, λόγω θέσης τους στα κοινά. Αιωνία τους η μνήμη.

4.Ο πρώτος Κρανιώτης που διώχθηκε από τον Αλή πασά, και επέστρεψε στην Κρανιά- Ξηροκρανιά (επιβίωσε) από φυλάκιση στα Γιάννενα του Αλή πασά (περί το 1800) ήταν ένας  Προεστός Δαγκλής (Καπατσιόλης το παρατσούκλι, από τον οποίο προέρχονται οι Καπατσιολαίοι -Δαγκλήδες). (Την πληροφορία  κατέγραψε από γεροντότερους ο συγγραφέας Ελ.Ε.Λάλος: βιβλίο ΚΡΑΝΙΑ-Ιστορία Λαογραφία, 1η έκδοση 1985, σελ.134, «ομηρία έξι προεστών στα Γιάννενα». Στη 2η έκδοση, Α΄τόμος σελ. 294).  Ήταν ο Δαγκλής στη δημογεροντία Κρανιάς, το τότε Κοινοτικό Συμβούλιο- Προεστοί, μαζί με άλλους 5 οι οποίοι όμως δεν διασώθηκαν τα ονόματά τους, οι 5 δεν άντεξαν στις ταλαιπωρίες. Όλοι αρνήθηκαν να υπογράψουν παραχώρηση του χωριού Κρανιά-Ξηροκρανιά στον Αλή πασά και μετατροπή σε τσιφλίκι του (θα έχαναν την αυτοτέλειά τους και θα μοιράζονταν τα έσοδά τους με τον πασά), ενώ ως τότε ήταν Ελευθεροχώρι  και πλήρωναν λιγότερους  φόρους. Και της Βερδικούσιας ο Έλληνας Μουχτάρης(=πρόεδρος) παπα Θανάσης αρνήθηκε και φυλακίστηκε, κατά την παράδοση που κατέγραψε στο βιβλίο του ΒΕΡΔΙΚΟΥΣΙΑ, ο φίλος Θανάσης Δήμκος. Ο Αλή πασάς ακολουθούσε αυτή τη μέθοδο, με φοβέρες απόσπαση υπογραφής από τους Δημογέροντες παραχώρησης σ’ αυτόν του χωριού ως τσιφλίκι του, τάχα αυτοβούλως –σατανική μέθοδος. Σε όσα χωριά υπέκυψαν έβαζε κάποιον Τουρκαλβανό (άνθρωπό του) για επιστάτη. Το αναφέρει και ο Αντρέας Καρκαβίτσας στο μυθιστόρημά του «Ο ζητιάνος».

5.Ο πρώτος Κρανιώτης που πήγε στην Πόλη (Κωνσταντινούπολη) τιμωρία ως εξόριστος «υπό επιτήρηση» για 4 χρόνια, μαζί με άλλους τρεις Κρανιώτες (δεν σώζονται τα ονόματά τους) ήταν ο Αθανάσιος Γκουνέλας (παπα Θανάσης στη συνέχεια) γεννημένος το 1857- πέθανε το 1929 (στοιχεία από άρθρο του Λάμπρου Ν.Γκουνέλα, «Ο παπα-Θανάσης Γκουνέλας, ο προπάππος μου», ΚΡΑΝΙΩΤΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ, 2011, σ.7-9).

Ο Θανάσης 10-11 χρονών αρχικά στάλθηκε από την οικογένειά του στο μοναστήρι της Παλιοκαρυάς (Μεταμορφώσεως) Κρανιάς Ελασσόνας, για βοσκός- τζιουμπανάκι, αλλά τον κράτησαν οι μοναχοί στο μοναστήρι και του δίδαξαν γράμματα και ψαλτική. Στα 18 του επέστρεψε στην Κρανιά και έγινε δάσκαλος, (δεν ξέρουμε αν ήταν ο πρώτος) στο υπάρχον Σχολείο. Αρραβωνιάστηκε την κόρη του Παπανικολάου (Γκιάτα). Έγινε μια αντίδραση των κατοίκων για τους βαρείς φόρους που επέβαλαν οι Τούρκοι και συνελήφθη ο δάσκαλος Θανάσης ως ένας υπεύθυνος με άλλους 3 και τους εξόρισαν στην Πόλη για να τους έχουν υπό έλεγχο. Πήρε χάρη (όταν γέννησε η Σουλτάνα) και γύρισε (1883) στο χωριό. Τότε παντρεύτηκε (τα είχαν κανονίσει οι μάνες-συμπεθέρες) τη Μαρία του Στέργιου Δαγκλή, και αμέσως χειροτονήθηκε παπάς, γνωστός ως  παπα-Θανάσης Γκουνέλας. Απέκτησε 6 τέκνα: 3 αγόρια Λάμπρο, Στέφανο, Κώστα και 3 κόρες Ευθυμία, Αναστασία, Βασιλική. Στη ζωή του είδε και την απελευθέρωση το 1912 και υπέστη διάφορα που επιβάρυναν την υγεία του, όπως ξύλο από απόσπασμα δίωξης ληστών. Πέθανε στα 72 του χρόνια.