Παύλος Λάλος: Τα εγκαίνια του Αϊ Δημήτρη της Κρανιάς

 

Τα εγκαίνια του Αϊ Δημήτρη

(Αφήγημα)

Τα εγκαίνια του ναού του χωριού, αφιερωμένου στον Άη Δημήτρη, έγιναν, νομίζω, τον Οκτ. 1955, με παρουσία του Δεσπότη της εκκλησιαστικής περιφέρειας και όλου του χωριού. Στην ίδια θέση ήταν ο καμένος στην Κατοχή -μικρότερος- ναός που κατεδαφίστηκε αφού για χρόνια έστεκαν οι τοίχοι. Τον είχαν κάψει το 1943 οι Γερμανοναζοί όταν πάτησαν για πρώτη φορά το χωριό πάνοπλοι σαν αστακοί, κάνοντας εκκαθαριστικές επιχειρήσεις ως τη Δεσκάτη και την Οξιά και  Καμβούνια, και σκόρπισε ο πληθυσμός σε καλύβες απομακρυσμένες και σπηλιές εν μέσω χειμώνα. Μαζί έκαψαν και σπίτια, μαγαζιά και αποθήκες που δεν βρέθηκε καταγραφή τους. Γλύτωσε από την πυρπόληση το κομψό πετρόχτιστο καμπαναριό του 1893 (όπως μαρτυρεί το λιθανάγλυφο) που έχτισε ως πρωτομάστορας ο προπάππος μου από τη γιαγιά Μαρία. 

Την καινούρια εκκλησία έχτισε ως πρωτομάστορας- εργολάβος ο μπάρμπα Γιώργος (ή μανιά το προσωνύμιό του) πατέρας του Βασίλη Γιατρού. Υπάρχει μια ασπρόμαυρη φωτογραφία με τους μαστόρους στο πέτσωμα της στέγης του ναού, το 1954, μαζί και κάποια παιδιά, τολμηρά.  

Στα εγκαίνια μαζί με τον κόσμο χώθηκα κι εγώ 3,5 χρονών, γεννημένος τον Απρίλη του 1952, ένα λιανοπαίδι που ούτε το πρόσεχε κανείς μέσα στον γενικό χαμό που επικρατούσε. Τότε πρέπει να πέρασα α μπροστά, περίεργος, κι από την περιέργεια θρασύς, τόσο όσο η άγνοια παρέχει σ’ ένα παιδί! Και θυμάμαι, σαν όνειρο, την εκκλησιαστική τελετή εγκαινίων – το πανάρχαιο τελετουργικό, με την κλειστή πόρτα του ναού, ένας μέσα να κάνει τον διάολο-τον σατανά (δεν ξέρω ποιος τον παράσταινε μα καιρό τον φανταζόμουνα ντυμένον μαύρα και κάτι σαν κουασιμόδο της Παναγίας των Παρισίων, που όμως δεν είχα ακόμα διαβάσει ούτε μου τόχε πει κανείς). 

Και έλεγε ο χρυσοντυμένος Δεσπότης απ' έξω, ενώ όλοι κρατούσαν και την ανάσα τους: "έξελθε πνεύμα πονηρό", κάτι τέτοιο 3 φορές, χτυπώντας την πόρτα κι αυτός από μέσα κάτι απαντούσε αρνούμενος δυο φορές. Και μετά με την τρίτη φορά που έλεγε ο Δεσπότης νικήθηκε το πνεύμα του κακού και ο «υποκριτής» ξεντύθηκε από τα ρούχα του ρόλου, άνοιξε η πόρτα και ο Δεσπότης μπήκε μέσα στο ναό. Μπήκε και το πλήθος, να μη χωράει καρφίτσα.  Ο Δέσποτας, μεγαλόπρεπα, πήρε μεγάλο καλάμι που στην μια άκρη του είχε ένα πανί βουτηγμένο σε αγίασμα έκανε στους 4 τοίχους στο μέσα του ναού το μονόγραμμα ΧΡ και λέγοντας τις καθιερωμένες από την εκκλησία ευχές για τα εγκαίνια. Εγώ απορούσα που βρήκαν τέτοιο καλάμι αφού στο χωριό δεν είχα δει. Το μονόγραμμα ΧΡ το έβλεπα, αχνό να σχηματίζεται, για καιρό στον αψηλό εσωτερικό τοίχο, πάνω από την πλευρά που είναι ο θρόνος ο δεσποτικός και στέκονται οι αξιόλογοι άντρες εκκλησιαζόμενοι, ενώ το ιχαλί(=ο απλός λιανός λαός) και τα αγόρια στέκονταν στο διπλανό δεξιό κλίτος που το χωρίζουν οι χτιστές μεγάλες κολώνες με καμάρες. Το γυναικομάνι έπιανε πάντα από αριστερά μπαίνοντας κι ας υπάρχει γυναικωνίτης, χωρίς να ανακατεύονται σε μια ομαδοποίηση μόνο της εκκλησιάς, ενώ παντού στο σπίτι και σε άλλα οι γυναίκες κυριαρχούσαν σαν αδήλωτη δύναμη. Ο ναός από τότε με κάποιες συντηρήσεις αποτελεί στολίδι του χωριού.  

Παύλος Λάλος

* Ευχαριστούμε θερμά τον Παύλο Λάλο για το υπέροχο αφήγημά του.